حقوق کودکان در اسلام/ از بطن مادر تا بنده مؤمن خدا بودن
حجت‌الاسلام‌والمسلمین عیسی عیسی‌زاده، عضو هیئت علمی پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن کریم، به مناسبت روز جهانی کودک به تبیین حقوقی پرداخت که مبانی اسلامی برای کودکان متصور شده است و گفت: در مکتب اسلام خداوند برای کودکان در سه حوزه، حقوقی را مطرح کرده که برعهده پدر و مادر است.
وی اولین بخش از حقوق کودکان را مرتبط با پیش از ولادت دانست و اظهار کرد: در مرحله اول سلامت جسمی و روحی کودک باید با رعایت نکات بهداشت جنسی از سوی والدین تضمین شود و مادر با رعایت اصول تغذیه‌ای شرایط را برای رشد طفل در بطن خود مهیا کند.
حجت‌الاسلام عیسی‌زاده تغذیه حلال والدین و بهره‌مندی فرزند از غذای طیب و طاهر را حق دیگر کودکان خواند و اظهار کرد: حلال و یا حرام بودن تغدیه بر مرام و اخلاق افراد اثرگذار است و والدین حق ندارند با عدم رعایت بهره‌مندی از غذای حلال، زمینه‌ساز انحراف در فرزندان خود شوند.
وی بخش دیگر حقوق کودک را مربوط به پس از ولادت دانست و با تأکید بر اینکه والدینی که حقوق کودک خود را رعایت نکردند در دنیا و آخرت بازخواست می‌شوند و نتیجه عملکرد ناصحیح خود را می‌بینند، تصریح کرد: انتخاب نام نیکو برای فرزند اولین گام برای ادای حق است. چه بسا نام انتخاب شده جهت‌دهنده آینده افراد است و باید بدین جهت توجه جدی مبذول داشت. به نحوی که در روایات آمده است امام رضا(ع) فرمودند: هیچ گاه فقر و بیچارگی به خانه‌ای که در آن نام محمد، احمد، علی، حسن، حسین، جعفر، طالب، عبدالله و فاطمه باشد وارد نمی‌شود.
حجت‌الاسلام عیسی‌زاده بعد دیگر توجه به تغذیه کودک را پس از تولد و در ارتباط با بهره‌مند شدن از شیر مادر دانست و بیان کرد: خداوند در قرآن کریم تغدیه از شیر مادر را یک تکلیف وجوبی دانسته و تأکید کرده است که تنها در صورت اضطرار می‌توان دایه گرفت که البته با در نظر گرفتن شرایط بسیار است. پیامبر اکرم(ص) می‌فرمایند هیچ شیری برای نوزاد بهتر از شیر مادر نیست. همچنین امام علی(ع) شیر مادر را بابرکت‌ترین عنصر برای کودک برمی‌شمارند.
این کارشناس دینی با اشاره به اینکه حلیت و مقوی بودن غذای مادر در دوران شیردهی نیز باید رعایت شود تا حق کودک برای قرار گرفتن در مسیر صحیح رشد ادا شده باشد، گفت: تغذیه از شیر مادر از چنان اهمیتی برخوردار است که خداوند در آیه ۲۳۳ سوره مبارکه بقره نیز بدان اشاره و می‌فرمایند: «و مادران [بايد] فرزندان خود را دو سال تمام شير دهند.»
وی ادامه داد: اهمیت پرهیز از غذای حرام تا جایی است که پیامبر اکرم(ص) آن را عاملی برای دوری از استجابت دعا می‌دانند. بنابراین این حق بر گردن والدین است که غذای طیب و طاهر در اختیار فرزندان خود بگذارند.
حجت‌الاسلام عیسی‌زاده تربیت صحیح را حق دیگری دانست که در ارتباط با کودکان بر گردن والدین نهاده شده است و گفت: در روایات نیز آمده است که ذهن کودک همچون سنگی است که بر آن حکاکی می‌شود. کودک با تصویربرداری از آنچه می‌بیند و می‌شنود تربیت می‌شود. تربیت صحیح سبب می‌شود انسان در مسیر رشد و تعالی قرار گیرد و به سمت پرتگاه‌ها نرود.
وی ادامه داد: خداوند در آیه شش سوره مبارکه تحریم می‌فرماید: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَكُمْ وَأَهْلِيكُمْ نَارًا وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ عَلَيْهَا مَلَائِكَةٌ غِلَاظٌ شِدَادٌ لَا يَعْصُونَ اللَّهَ مَا أَمَرَهُمْ وَيَفْعَلُونَ مَا يُؤْمَرُونَ؛ اى كسانى كه ايمان آوردهايد خودتان و كسانتان را از آتشى كه سوخت آن مردم و سنگ‌هاست حفظ كنيد. بر آن [آتش] فرشتگانى خشن [و] سختگير [گمارده شده]اند که از آنچه خدا به آنان دستور داده سرپيچى نمى‌كنند و آنچه را كه مأمورند انجام مىدهند.» بر طبق این آیه والدین به عنوان سرپرست کودک نه تنها وظیفه تأمین معاش وی را در حد توان دارند، بلکه در مسیر تربیت باید بیش از حد توان نیز ممارست به خرج دهند.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و معارف قرآن کریم ادامه داد: یکی از توصیه‌های مکتب اسلام آموزش لا اله الا الله از کودکی به فرزندان است به نحوی که به محض آموزش دیدن فرزند، مقام مادر و پدر نزد خداوند رفیع می‌شود. این مهم در سیره عملی بزرگان دین به وضوح مشاهده می‌شود.
وی عدم تربیت صحیح کودک را عامل متضرر شدن خانواده و جامعه دانست و گفت: مادران در این زمینه نقش کلیدی برعهده دارند و نیاز جامعه امروز ما معرفی جایگاه مادران در تأثیرگذاری بر تربیت فرزند و فردای جامعه است. مهدهای کودک نیز که امروز بخشی از تربیت کودکان را برعهده گرفته‌اند باید با مبانی دینی تربیت آشنایی بیشتری پیدا کنند و آن را به خانواده‌ها نیز بیاموزند.
حجت‌الاسلام عیسی‌زاده با بیان اینکه مکتب اسلام فرزند صالح را عزت و عظمت خانواده‌ها در دنیا می‌داند، اظهار کرد: دریافت پاداش به حساب والدین در آخرت نیز به واسطه به یادگار گذاشتن فرزندان صالح است و شکل‌گیری فرزند صالح نیز جز با تربیت صحیح اسلامی میسر نمی‌شود. پس والدین نه تنها در این زمینه حقی بر گردن دارند، بلکه خود نیز از ثمره تلاششان بهره‌مند می‌شوند.
وی در بخش دیگری از سخنان خود به برخی نکات مهم در زمینه تربیت دینی کودکان اشاره کرد و گفت: تعالیم اسلامی موکداً به والدین سفارش می‌کند که به قول‌هایی که به فرزندان خود می‌دهید وفادار باشید. پیامبر اکرم(ص) در این زمینه می‌فرمایند: «أَحِبُّوا الصِّبْیَانَ وَ ارْحَمُوهُمْ وَ إِذَا وَعَدْتُمُوهُمْ شَیْئاً فَفُوا لَهُمْ فَإِنَّهُمْ لَا یَدْرُونَ إِلَّا أَنَّكُمْ تَرْزُقُونَهُمْ؛ کودکان را دوست بداريد و به آن‌ها مهرباني کنيد و هرگاه به آن‌ها وعده داديد، وفا کنيد؛ زيرا آن‌ها شما را روزی‌دهنده خود می‌دانند.»
وی ادامه داد: همچنین امام علی(ع) در این زمینه فرمودند: «لا يَصلُحُ مِن الكَذِبِ جِدٌّ و لا هَزلٌ ، ولا أن يَعِدَ أَحَدُكُم صَبِيَّهُ ثُمَّ لا يَفي لَهُ، إنَّ الكَذِبَ يَهدي إلَى الفُجور؛ دروغ، چه جدى و چه شوخى، درست نيست و نيز اينكه كسى از شما به كودكش وعده بدهد و به آن وفا نكند؛ چراكه دروغ انسان را به افسارگسيختگى مى‌كشاند.»
مدیرگروه فرهنگ‌نامه‌ها و معاجم قرآنی پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن کریم تربیت دینی کودک را شامل آشناسازی، همراهی، تشویق و ترغیب دانست و گفت: محور تربیت بشر تشویق و تنبیه است و والدین نیز باید از همین روند برای فرزندانشان بهره گیرند.
منبع:ایکنا
افزودن دیدگاه جدید