راهی برای آرامش بانوی خانه
«هر وقت به او نگاه می‌کردم رنج‌ها و اندوه‌هایم برطرف می‌شد» این جمله‌ای است که امام علی علیه‌السلام در مورد حضرت زهرا سلام‌الله علیها می‌فرمایند. وقتی سال‌های اول حضور مسلمانان در مدینه است، علی(ع) دوش به دوش پیامبر در سختی‌ها و مشکلات تشکیل جامعه اسلامی و ایجاد یک حکومت حضور دارد، در جنگ‌ها شرکت می‌کند و با مسائل و مشکلات متعددی روبرو است. اما با ورود به خانه و دیدن همسر بزرگوارش، همه دردها و غم‌هایی که بر سینه مبارکش سنگینی می‌کند را فراموش می‌کند. چه ویژگی حضرت زهرا(س) باعث می‌شود ایشان مایه آرامش همسرشان با انبوهی از دردها و مسائل باشند؟ زنان مسلمان در ایفای نقش همسری از این ویژگی حضرت چطور می‌توانند الگو بگیرند؟ در گفت‌و‌گو با خانم هادیه پرهیزکار، پژوهشگر حوزه زن و خانواده و عضو هیأت علمی معارف دانشگاه علوم پزشکی شیراز به بررسی این موضوع پرداختیم.
اولویت زندگی‌مان را بشناسیم
در زندگی هر زنی سه حوزه اصلی وجود دارد؛ سلامت روحی و جسمی خودش، مسئولیت‌های و وظیفه‌هایی که در خانواده بر عهده دارد و نقش‌هایی که در جامعه بر عهده می‌گیرد. سلامت روحی یک زن با عبادت، مطالعه و فراهم بودن فضایی آرام و پر از محبت در خانه تأمین می‌شود و سلامت جسمی او نیاز به مراقبت دارد. در خانواده نقش‌های اصلی‌اش مادری و همسری است که بسته به شغل همسر و تعداد و سن بچه‌ها، دسته گسترده‌ای از مسئولیت‌ها را شامل می‌شود. مشارکت اجتماعی نیز می‌تواند از یک فعالیت ساده و پاره‌وقت شروع شود و تا اشتغال تمام‌وقت ادامه پیدا کند. مسلم است که مبنا قرار دادن هر سه محور با یک اولویت و همزمان با هم بسیار مشکل است و سبکی که یک زن برای زندگی‌اش انتخاب می‌کند بر اساس اولویتی است که برای هر کدام از این سه حوزه قائل می‌شود. اما نکته بسیار مهمی که وجود دارد این است که یک زن در صورتی می‌تواند خانواده‌ای سالم، شاد و پر از آرامش داشته باشد که از نظر جسمی و روحی احساس آرامش، نشاط و سلامتی کند و اگر خانواده‌ای آرام داشته باشد، می‌تواند در جامعه نیز یک نقش موثر و موفق داشته باشد.
باید بتوانم زمانی را به خودم اختصاص دهم
در زندگی حضرت زهرا سلام‌الله علیها آرامش روحی و معنوی در اولویت اول قرار دارد. ایشان در یک مقطعی که بانویی به نام فضّه را در کنار خودشان دارند، طوری برنامه‌ریزی می‌کنند تا یک روز را خودشان برای خلوت با خدا و عبادت فراغت داشته باشند و یک روز فضه. یعنی طوری برنامه‌ریزی می‌کنند که هم خودشان و هم فضه زمان‌هایی را فقط به خودشان و به سلامت معنوی و روحی اختصاص دهند و این نکته کلیدی است که در خانواده‌های مسلمان باید بصورت ویژه مورد توجه قرار بگیرد. یعنی این یک اصل پذیرفته شده در خانواده باشد که زنان نیاز دارند زمان‌هایی برای خودشان داشته باشند تا بر روی سلامتی و آرامش روح و روان‌شان تمرکز کنند. لازمه چنین موضوعی، هم توجه خود زن به این نیاز ضروری است، هم توجه اعضای خانواده و هم فرهنگ‌سازی در جامعه. در واقع این حق باید از سمت همسر و فرزندان به رسمیت شناخته شود.
نگاه اشتباهی که در جامعه ما وجود دارد این است که از زن انتظار می‌رود خودش را بطور کامل وقف همسر و فرزندان کند و اگر بخواهد زمانی را برای خودش داشته باشد، متهم به خودخواهی یا کم گذاشتن برای خانواده می‌شود. درحالی‌که کاملا برعکس است. یک زن در صورتی می‌تواند بعنوان قلب خانواده، آرامش‌دهنده همسر و فرزندان باشد که خودش احساس آرامش داشته باشد و این، لازمه‌اش وقت گذاشتن و برنامه‌ریزی برای رسیدگی به سلامت جسمی و روحی خودش است. به همین خاطر نباید تلقی خودخواهی از آن بشود چون همین زمانی که او به خودش اختصاص می‌دهد، در راستای سلامت و آرامش خانواده است. چنانکه حضرت زهرا سلام‌الله علیها این زمان را حتما به تفکر و عبادت خودشان اختصاص می‌دادند چرا که می‌دانستند در صورتی می‌توانند مادری باشند که فرزندانی مانند امام حسن(ع) و امام حسین(ع) و حضرت زینب(س) تربیت کنند و آرامش‌بخش امام علی(ع) باشند که از نظر روحی و معنوی قوی باشند.
با کدام کارها به آرامش می‌رسیم
پس اصل اول این است که یک زن باید زمانی را فارغ از مسئولیت‌های خانوادگی و اجتماعی فقط به خودش اختصاص دهد. اما اصل دوم اینکه این وقت را چطور بگذراند تا به سلامت و آرامش روحی برسد و بتواند این آرامش را در درجه اول به خانواده و در مرتبه بعد به جامعه نیز انتقال دهد. عبادت و انس گرفتن با امور معنوی، چه بصورت فردی و چه جمعی، از جمله کلیدی‌ترین کارهایی است که باعث آرامش یک خانم می‌شود و به او قوت روحی می‌دهد. مخصوصا اینکه خانم‌ها با موضوعات معنوی انس بیشتری دارند و به اقتضای لطافت روحی، از عبادت و دعا و مناجات آرامش بیشتری می‌گیرند. اختصاص زمان‌هایی هر چندکوتاه برای اینکه در سکوت با خودمان خلوت کنیم و ذهن‌مان را از هرنوع استرس و نگرانی آزاد کنیم، بسیار به کسب آرامش ذهنی و روحی کمک می‌کند.
مطالعه در هر سطحی که فرد به آن علاقه و گرایش دارد، هم به کسب اطلاعات بیشتر او کمک می‌کند و هم با انتخاب کتاب‌ها و محتوای خوب و مفید، فضای آرام ذهنی را برای یک خانم فراهم می‌کند. چنانکه امام علی علیه‌السلام می‌فرماید: «کسی که با کتاب‌ها آرام بگیرد، هیچ آرامشی را از دست نداده است.» ورزش‌های مستمر و ملایم در ایجاد سلامتی و آرامش، بسیار مهم است. فعالیت‌های خیرخواهانه مخصوصا اگر بصورت دسته‌جمعی و با مشارکت دوستان یا نزدیکان باشد نیز بسیار موثر است. اما در کنار تمام این‌ها، خودداری از معاشرت‌های ناسالم که هم آرامش روحی را به می‌زند و هم در زندگی فرد ایجاد مشکل می‌کند، ضروری است.
همکاری اعضای خانواده بسیار مهم است
شاید این سوال پیش بیاید که این وقت آزاد را چطور برای خودمان فراهم کنیم. همانطور که گفته شد یکی از اصلی‌ترین ملزوماتش درک و همراهی اعضای خانواده است. یعنی همسر و فرزندان بدانند برخی زمان‌ها باید در انجام مسئولیت‌هایی که برعهده مادر خانواده قرار دارد همکاری کنند تا او بتواند با فراغت ذهن به خودش بپردازد. اگر خانواده‌ای این امکان برایش فراهم است که فردی را کمک‌کار مادر خانواده در انجام کارهای خانه و مسئولیت‌های نگه‌داری از فرزندان قرار دهد، کمک بزرگی به او خواهد بود.
یکی از بهترین زمان‌هایی که این امکان را در اختیار هر فردی قرار می‌دهد که برای خودش خلوتی داشته باشد، زمان بعد از نماز صبح است که فرصتی خوب برای عبادت است و در دستورات دینی هم سفارش شده است. یا آخر شب که از مسئولیت‌ها و کارهای روزمره فراغت پیدا کرده و می‌تواند با برنامه‌ریزی، ساعتی را به مطالعه اختصاص دهد. از طرفی یک خانم می‌تواند بعضی کارهایی که کمتر ضروری است را حذف کنند و جای آن را به برنامه‌هایی بدهد که برای سلامتی و آرامش خود در نظر گرفته است.اما نکته مهم‌تر این است که این زمان باید مشخص و بصورت مداوم باشد تا برای آن برنامه‌ریزی شود و بتواند جای خود را در میان کارهای روزانه بصورت ثابت پیدا کند.
منبع:فارس پلاس
افزودن دیدگاه جدید