بهای خون شهید چیست؟

امام خامنه‌ای رهبر انقلاب اسلامی در دیدار دست‌اندرکاران کنگره 4 هزار شهید استان یزد با بیان اینکه شهیدان در عالم برزخ، زندگی مخصوصی دارند و پیام مهم آنها به کسانی که راهشان را ادامه دهند، بشارت به در امان بودن از ترس و اندوه است، تصریح کردند: انگیزه شهیدان از حضور در میدان جهاد همچنان‌که در وصیت‌نامه‌های آنها موجود است، حمایت از انقلاب، امام بزرگوار، حجاب، دفع شرّ دشمن و هموار شدن راه نظام برای دستیابی به اهداف آن بود که باید مراقبت کرد این آرمان‌ها به‌دست برخی افراد نفی و مخدوش نشود.

  ایشان با ابراز تأسف از افرادی که زیر سایه جمهوری اسلامی و به برکت مجاهدت شهیدان و رزمندگان در امنیت و آزادی زندگی، اما بر خلاف اهداف آن خون‌های پاک فعالیت می‌کنند، فرمودند: در مقابل این تلاش‌ها، کار و تلاش در راه حق و شهیدان را مضاعف کنید.

از این رو خبرگزاری تسنیم برای شناخت  مقام شامخ شهدا در قرآن کریم در گفت‌وگو با اساتید دانشگاه و حوزه علمیه به تفسیر آیات قرآن کریم پرداخته‌ است. در این قسمت حجت‌الاسلام سید مرتضی میرکتولی دبیر مجمع عالی تفسیر قرآن طی یادداشتی با عنوان «حیات شهیدان از منظر قرآن» به مقام شامخ شهدا در عالم آخرت اشاره می‌کند. متن یادداشت بدین شرح است:

  وَلَا تَقُولُوا لِمَنْ یُقْتَلُ فِی سَبِیلِ اللَّهِ أَمْوَاتٌ ۚ بَلْ أَحْیَاءٌ وَلَٰكِنْ لَا تَشْعُرُونَ 

و به آنان که در راه خدا کشته شوند مرده نگویید، بلکه زنده ابدی هستند و لیکن همه شما این حقیقت را درنخواهید یافت. (آیه 154 سوره مبارکه بقره )

یکی از کلماتی که جاذبه خاصی در بین همه ملل و فرهنگ‌های دنیا دارد، واژه شهید است. این واژه نه تنها دارای جاذبه خاصی در فرهنگ اسلام بوده بلکه از قداست خاصی در بین ملت‌های متمدن برخوردار است.

در جوامع بشری عناوین بسیاری همانند دکتر، مهندس، حقوقدان، فیلسوف، ریاضیدان و غیره داریم همچنین در عناوین سیاسی عناوینی چون نماینده مجلس، وزیر، رئیس‌جمهور وجود دارد که هر فرد به این عناوین افتخار و زیر چتر آن زندگی می‌کند؛ اما هیچ یک از این عناوین به اندازه واژه شهید معتبر و مقدس نیست. چراکه همه مردم در برابر آن خضوع و خشوع دارند.

برای مثال وقتی شخص بلند مرتبه یک کشور به کشوری دیگر سفر می‌کند،  برای ادای احترم بر سر مزار سربازان کشته شده آن کشور می‌رود و در تمام کشورها مخصوصاً اروپای شرقی مکانی را برای ادای احترام به مقام شاخص آن سرباز فداکار قرار داده‌اند؛ چراکه بر این باورند او تمام وجود خود را برای سرزمین خود اهدا کرده است.

سؤال این است که چرا شهیدان از این موقعیت برخوردارند؟ باید بگوییم تا زمانی که انسان وابسته به خود و منافع شخصی است و همه چیز را برای خودش بخواهند دیگران نسبت به او احساس احترام نخواهند کرد اما زمانی که فردی تمام هستی خود را برای دیگران یا خدای خودش هدیه کند؛ قطعاً برای مردم نیز مورد احترام خواهد بود.

خداوند متعال در آیه 128 سوره توبه می‌فرماید: لَقَد جاءَكُم رَسولٌ مِن أَنفُسِكُم عَزیزٌ عَلَیهِ ما عَنِتُّم حَریصٌ عَلَیكُم بِالمُؤمِنینَ رَءوفٌ رَحیمٌ

به یقین، رسولی از خود شما به‌سویتان آمد که رنج‌های شما بر او سخت است؛ و اصرار بر هدایت شما دارد؛ و نسبت به مؤمنان، رئوف و مهربان است!

به همین دلیل است که رسول گرامی اسلام و امیرالمومنین علی (علیه السلام) در میان همه مذاهب و حتی ادیان غیر آسمانی قداست دارند چراکه آنها هیچ چیز را برای خود نمی‌خواستند و به فکر آزادی و نجات بشر بودند. شهدا هم از همین محبوبیت برخوردارند. شهید خودش به خود و خونش بها داده است.

در فرهنگ عرب می‌بینیم واژه شهید به معنای کشته شدن نیست؛ چراکه آنها برای کشته شده از واژه قتیل استفاده می‌کنند؛ اما خداوند واژه «شهید» را برای خودش نامیده‌ است. همچنین در آیات دیگری داریم که خداوند، حضرت رسول(ص) را به عنوان شهید و به معنای گواه عنوان کرده‌ است.

شهید به معنای شهود، آگاه و شاهد است. بسیاری از انبیا، امامان، فقها، علما، عرفا و فلاسفه در خصوص مقام شامخ شهید سخنانی را گفته‌اند. می‌توان گفت به دلایل گوناگونی به آنها شهید گفته شده اما یکی از این دلایل حضور و شاهد بودن آنها در زندگی مردم است چرا که آنها بودند ما را از یوغ مستکبرین و متجاوزان رهایی بخشیدند.

افراد زمانی که به درجه رفیع شهادت نائل آمدند به عالمی دست یافتند که نامحدود است آنها در نماز، روزه، حج و سایر جاهای دیگر مردم حضور دارند. برای مثال در سلام نماز می‌گوییم السلام علیکم و رحمة الله و برکاته -که این عبارت واجب است- در اینجا از ضمیر غایب استفاده نشده که بسیاری از بزرگان می‌گویند این سلام به شهدایی است که در طول تاریخ خود را فدای حقانیت عدالت و مکتب کرده‌اند.

همچنین طبق آیات شریفه قرآن کریم ما نمی‌توانیم مقام شهید را درک کنیم چراکه عقل ما از مقام عالی آنها عاجز است. این موضوع نشان می‌دهند که آنها مقامی عظیم دارند. تمامی انسان‌ها در عالم قیامت با نفس ناطقه دارای حیاط و زندگی جدیدی هستند اما حیات شهید به گونه‌ای است که غیر قابل توصیف است. فرشتگان مقرب الهی که نورند هم نمی‌توانند به مقام و جایگاه شهدا دست پیدا کنند این عظمت مقام شهید را می‌رساند.

زمانی که جابربن عبدالله انصاری در جنگ احد بالای سر پدر شهیدش در حال سخن بود، رسول گرامی اسلام بر بالین او حضور پیدا کرد و فرمود چرا ناراحتی؟ جابر عرض کرد: شب گذشته پدرم نکاتی را به من گفت و خودش را برای عزیمت به میدان جنگ آماده کرد و حال ناراحتم. حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم به جابر گفتند: هنگامی که عبدالله را سرازیر قبر کردیم و وحی نازل شد که چشمانش رو باز کنید و فرمود که عبدالله خوش آمدی. هرچه می‌خواهی، بخواه. هر چه دلت می‌خواهد به من بگو. عبدالله گفت من هیچ از تو(خداوند منان) نمی‌خواهم فقط این در قبر را به روی من باز کن که به بیرون بروم  و به زنده‌ها فریاد بزنم که تو در این عالم با شهدا چه می‌کنی و سپس بازگردم. خطاب رسید که بنده من، من شهدا را برای خود خریدم و به جای شما به پیامبر وکالت می‌دهم که به همه مردم عالم بگوید وَلا تَحسَبَنَّ الَّذینَ قُتِلوا فی سَبیلِ اللَّهِ أَمواتًا ۚ بَل أَحیاءٌ عِندَ رَبِّهِم یُرزَقونَ (ای پیامبر!) هرگز گمان مبر کسانی که در راه خدا کشته شدند، مردگانند! بلکه آنان زنده‌اند، و نزد پروردگارشان روزی داده می‌شوند.

در روایتی امام صادق علیه السلام می‌فرمایند: بهشت دارای هشت طبقه است. افرادی که در طبقات بالا هستند می‌توانند خبر افراد طبقات پایین را جویا شوند اما افرادی که در طبقات پایین هستند نمی‌توانند به طبقات بالا برود. طبقه‌هایی برای صدیقین، متقین، انبیا و اولیا و یک طبقه برای شهدا است. فقط یک گروه هستند که به آنها خطاب می‌رسد در بهشت من به هرکجا که می‌خواهید بروید آزاد هستید که این موضوع مخصوص شهداست.
منبع: تسنیم