آب دادن اسب، در حال نماز!

محمد غزالى بر اثر نبوغ و دانش بسیارى که داشت ، از سوى خواجه نظام الملک طوسى ، وزیر ملکشاه سلجوقى و مؤ سس دانشگاه هاى نظامیه ، به ریاست بزرگ ترین دانشگاه اسلامى آن روزگار، یعنى نظامیه بغداد، منصوب شد . وى در همان جا، نماز جماعت اقامه مى کرد و عالمان و طالبان علم به او اقتدا مى کردند. روزى به برادر کوچک تر خود، احمد، گفت : مردم از دور و نزدیک به این جا مى آیند تا در نماز به من اقتدا کنند و نماز خود را به امامت من بگزارند؛ اما تو که در کنار من و برادر منى ، نماز خود را با من نمى گزارى . احمد، رو به برادر بزرگ تر خود کرد و گفت : پس از این در نماز شما شرکت خواهم کردم و نمازم را با شما خواهم خواند.

مؤ ذن ، صداى خود را که گواهى به یکتایى خداوند و رسالت محمد (ص ) بود، بلند کرد و همه را به مسجد فرا خواند. محمد غزالى ، عالم بزرگ آن روزگار، پیش رفت و تکبیر گفت . احمد به برادر اقتدا کرد و به نماز ایستاد؛ اما هنوز در نیمه نماز بودند که احمد نماز خود را کوتاه کرد و از مسجد بیرون آمد و در جایى دیگر نماز خواند. محمد غزالى از نماز فارغ شد و همان دم پى برد که برادر، نماز خود را از جماعت به فرادا برگردانده است . او را یافت و خشمگینانه از او پرسید: این چه کارى بود که کردى ؟

برادر، محمد!آیا تو مى پسندى که من از جاده شرع خارج شوم و به وظایف دینى خود عمل نکنم ؟

نه نمى پسندم .

وقتى در نماز شدى ، من به تو اقتدا کردم ؛ ولى تا وقتى به نماز خود، پشت سر تو ادامه دادم که تو در نماز بودى .

آیا من از نماز خارج شدم ؟

آرى ؛ تو در اثناى نماز، از آن بیرون آمدى و پى کارى دیگر رفتى .

اما من نمازم را به پایان بردم .

نه برادر در اثناى نماز، به یاد اسب خود افتادى و یادت آمد که او را آب نداده اند . پس در همان حال ، در این اندیشه فرو رفتى که اسب را آب دهى و او را از تشنگى برهانى . وقتى دیدم که قلب و فکر تو از خدا به اسب مشغول شده است ، وظیفه خود دیدم که نمازم را با کسى دیگر بخوانم ؛ زیرا در آن هنگام ، تو دیگر در نماز نبودى و نمازگزار باید به کسى اقتدا کند که او در حال خواندن نماز است .

محمد غزالى ، از خشم پیشین به شرم فرو رفت و دانست که برادر، از احوال قلب او آگاه است . آن گاه روى به اطرافیان خود کرد و گفت : برادرم ، احمد، راست مى گوید . در اثناى نماز به یادم آمد که اسبم را آب نداده اند و کسى باید او را سیراب کند.

 برگرفته از: همایى ، جلال الدین ، غزالى نامه ، ص 403، به نقل از کمال الدین حسین خوارزمى ، شرح مثنوى.

منبع: روضه نیوز

/م.س 215