«هیهات» عرض ارادتی به مقام حضرت عباس علیه السلام
کارگردانی فیلم «هیهات» گفت: در اپیزود مربوط به خود در فیلم «هیهات»، سعی کردم عرض ارداتی خالصانه به مقام حضرت ابوالفضل(ع) داشته باشم.
وارث: نادر اقباشاوی، یکی از کارگردانان فیلم عاشورایی «هیهات» درباره نحوه تصویرگری عاشورا در یک اثر سینمایی چنین اظهار نظر کرد: برای حضور در این کار ۴ قسمتی (اپیزودیک) از من به عنوان یکی از ۴ کارگردان مورد نظر دعوت به عمل آمد تا درباره فرهنگ عاشورا فیلمی را کارگردانی کنم، البته از ابتدا قصه‌ای وجود نداشت، برای همین سعی کردیم هر کدام داستان خود را بگوییم. در این میان نکته‌ای وجود داشت آنهم اینکه برای رسیدن به قصه مورد نظرمان مشاوره‌های فراوانی بین ما(سه فیلمساز دیگر سریال) صورت گرفت.
وی افزود: «هیهات» در ۴ اپیزود ساخته شده که هر یک را فیلمسازی، کارگردانی کرده است، اما این نکته را به هیچ وجه در کار فراموش نکردیم که فضای کارهایمان به هیچ وجه با هم تفاوت چندانی نداشته باشد، چون در کارهای اپیزودیک لازم است که یک وحدت رویه در فیلم به چشم آید.
این فیلمساز در پاسخ به این سؤال که چگونه عاشورا را در فیلمش به تصویر کشیده؟ گفت: سال‌هاست که من در سینما در حال طلبگی هستم. برای همین می‌دانم اگر بخواهیم مفهومی را در کارمان تصویر کنیم، ابتدا باید بتوانیم قصه خود را به خوبی تعریف کنیم تا آنگاه پیام مورد نظر در کنار قصه به بیننده منتقل شود؛ وقتی ما بتوانیم قصه را به درستی در فیلم تعریف کنیم ناخودآگاه پیامی که مد نظرمان است هم در فیلم به شکل دلخواه روایت می‌شود.
شعار اگر آگاهانه بیان شود، زیباست
اقباشاوی متذکر شد: می‌خواهم نکته‌ای را در این بحث یادآور شوم، چون معمولا وقتی مباحث عاشورایی در سینما مطرح می‌شود، بحث شعار نیز در این عرصه به میان می‌آید و به عنوان یک ابزار، برای کوبیدن این دست فیلم‌ها استفاده می‌شود! از نگاه من شعار دادن در یک اثر سینمایی به خودی خود امری ناپسند نیست. در ضمن هیچ فیلمی در سراسر دنیا یافت نمی‌شود که در خود شعار نداشته باشد، اما شرط مهم این است که شعار را به چه روشی بگوییم که تماشاگر آن را بپذیرد. با این توضیح من در فیلم سعی کردم با قصه، میزانسن و قاب‌بندی مفهوم مورد نظرم را به گونه‌ای بیان کنم که تماشاچی پذیرای آن باشد.
کارگردان فیلم «تاج محل» ادامه داد: یکی از راه‌هایی که برای رسیدن به این خواسته می‌بایست مد نظر قرار گیرد، داشتن قهرمان در فیلم‌های سینمایی است، زیرا اگر تماشاگر با قهرمان در فیلم همراه شود و به اصطلاح با وی همذات پنداری خواهد کرد برای همین ناخودآگاه مفهوم مندرج در فیلم را پذیرفته و تحت تاثیر آن قرار می‌گیرد.
وی در پاسخ به سؤالی دیگر مبنی بر اینکه چرا جنوب را برای فیلمبرداری انتخاب کرده؟ اینگونه توضیح داد: من آبادانی هستم و از ابتدایی که کار را قبول کردم به تهیه کننده گفتم که قصه خودم را می‌خواهم در جنوب کشور بیان کنم، البته نکته‌ای در این میان وجود دارد آنهم اینکه به دلیل آشنایی با محیط آبادان فکر کردم که روایت قصه در این شهر می‌تواند به من در بهتر شدن فیلم کمک کند؛ اتفاقی که فکر می‌کنم در فیلم روی داده است.
اقباشاوی اضافه کرد: من همیشه در کارگاه‌های فیلمسازی که برگزار می‌شود به فیلمسازان جوان دو توصیه مهم می‌کنم. ابتدا اینکه نسبت به حرفی که در فیلمشان می‌زنند، دغدغه داشته باشد. دوم آنکه فضایی را که در آن داستان روایت می‌شود را بشناسند.
وی درباره حضور فرخ‌نژاد در «هیهات» اینگونه توضیح داد: همکاری حمید فرخ‌نژاد در این فیلم بسیار جالب بود، چون وی در میان تمام پیشنهادهایی که برای بازی دارد در یک مقطع زمانی موقعیتی فراهم شد تا در این کار حضور داشته باشد، هرچند این هنرمند، آبادانی است و نسبت به این سرزمین عرقی خاص دارد همین دغدمندی به نظرم یکی دیگر از دلایلی بود که اپیزودی که من آن را کارگردانی کردم همانند دیگر قسمت‌ها، خوب از کار در آمده بود.
به پایان باز در سینما اعتقادی ندارم
وی در پاسخ به این مطلب که پایان‌بندی فیلم آنچنان که باید مشخص نبود، اینگونه جواب داد: من به هیچ وجه به پایان باز در فیلم‌های سینمایی اعتقاد ندارم، چون حق تماشاگر می‌دانم که بداند پایان فیلم چه می‌شود. برای همین در پایان فیلم به نظرم آنچه رخ داده را گفتم. چون سردار جانباز فیلم به صورت شهادت‌طلبانه وارد کانال پر از مین شد تا با باز کردن معبر آب، مردم را کم آبی به وجود آمده بود رهایی بخشد.
وی متذکر شد: در ابتدای اپیزود دو فیلم، از رادیو اعلام می‌شود، امروز، تاسوعاست. در فرهنگ شیعیان هم تاسوعا به حضرت ابوالفضل(ع) اختصاص داده شده است، لذا قهرمان فیلم که یک سردار جانباز است در همین روز برای آب رساندن به مردم خود را به شهادت می‌رساند تا مردم را سیراب کند. این پرداخت به نظرم نوعی زیبایی از ادای احترام به مقام حضرت ابوالفضل(ع) است. نکته دیگر که دوست دارم حتما به آن اشاره کنم این است که حضرت عباس(ع) شخصیتی است که هر اندازه درباره‌اش فیلم بسازیم باز هم جا برای کار کردن دارد، چون تمام امتیازات موجود از شجاعت گرفته تا درایت را در حد کمال دارد.
این فیلمساز در پاسخ به سؤال پایانی مبنی بر اینکه آیا در سینما و تلویزیون به شکل مناسبی به عاشورا پرداخته شده است؟ بیان کرد: من اینگونه فکر نمی‌کنم که ما در این زمینه کم کار بوده‌ایم، چون از ابتدای انقلاب تا به امروز فیلم‌های بسیاری ساخته شده که در آنها عاشورا محور کارهاست. برای مثال به فیلم‌های مرحوم ملاقلی‌پور اشاره می‌کنم که در آنها به انحای مختلف به عاشورا اشاره شده، البته طبیعی است به صورت مستقیم در این زمینه کارهای زیادی تولید نشود، چون سخت افزار لازم را نداریم، والا هنرمندان ما با جان و دل به عاشورا عشق می‌ورزند. در انتهای سخنانم باید بگویم خوشحالم که در فیلم «رستاخیز» نیز مدتها به عنوان دستیار حضور داشتم؛ فیلمی که امیدوارم به زودی مشکلاتش حل شود و روی پرده سینماها رود.
/1102101305
وی افزود: «هیهات» در ۴ اپیزود ساخته شده که هر یک را فیلمسازی، کارگردانی کرده است، اما این نکته را به هیچ وجه در کار فراموش نکردیم که فضای کارهایمان به هیچ وجه با هم تفاوت چندانی نداشته باشد، چون در کارهای اپیزودیک لازم است که یک وحدت رویه در فیلم به چشم آید.
این فیلمساز در پاسخ به این سؤال که چگونه عاشورا را در فیلمش به تصویر کشیده؟ گفت: سال‌هاست که من در سینما در حال طلبگی هستم. برای همین می‌دانم اگر بخواهیم مفهومی را در کارمان تصویر کنیم، ابتدا باید بتوانیم قصه خود را به خوبی تعریف کنیم تا آنگاه پیام مورد نظر در کنار قصه به بیننده منتقل شود؛ وقتی ما بتوانیم قصه را به درستی در فیلم تعریف کنیم ناخودآگاه پیامی که مد نظرمان است هم در فیلم به شکل دلخواه روایت می‌شود.
شعار اگر آگاهانه بیان شود، زیباست
اقباشاوی متذکر شد: می‌خواهم نکته‌ای را در این بحث یادآور شوم، چون معمولا وقتی مباحث عاشورایی در سینما مطرح می‌شود، بحث شعار نیز در این عرصه به میان می‌آید و به عنوان یک ابزار، برای کوبیدن این دست فیلم‌ها استفاده می‌شود! از نگاه من شعار دادن در یک اثر سینمایی به خودی خود امری ناپسند نیست. در ضمن هیچ فیلمی در سراسر دنیا یافت نمی‌شود که در خود شعار نداشته باشد، اما شرط مهم این است که شعار را به چه روشی بگوییم که تماشاگر آن را بپذیرد. با این توضیح من در فیلم سعی کردم با قصه، میزانسن و قاب‌بندی مفهوم مورد نظرم را به گونه‌ای بیان کنم که تماشاچی پذیرای آن باشد.
کارگردان فیلم «تاج محل» ادامه داد: یکی از راه‌هایی که برای رسیدن به این خواسته می‌بایست مد نظر قرار گیرد، داشتن قهرمان در فیلم‌های سینمایی است، زیرا اگر تماشاگر با قهرمان در فیلم همراه شود و به اصطلاح با وی همذات پنداری خواهد کرد برای همین ناخودآگاه مفهوم مندرج در فیلم را پذیرفته و تحت تاثیر آن قرار می‌گیرد.
وی در پاسخ به سؤالی دیگر مبنی بر اینکه چرا جنوب را برای فیلمبرداری انتخاب کرده؟ اینگونه توضیح داد: من آبادانی هستم و از ابتدایی که کار را قبول کردم به تهیه کننده گفتم که قصه خودم را می‌خواهم در جنوب کشور بیان کنم، البته نکته‌ای در این میان وجود دارد آنهم اینکه به دلیل آشنایی با محیط آبادان فکر کردم که روایت قصه در این شهر می‌تواند به من در بهتر شدن فیلم کمک کند؛ اتفاقی که فکر می‌کنم در فیلم روی داده است.
اقباشاوی اضافه کرد: من همیشه در کارگاه‌های فیلمسازی که برگزار می‌شود به فیلمسازان جوان دو توصیه مهم می‌کنم. ابتدا اینکه نسبت به حرفی که در فیلمشان می‌زنند، دغدغه داشته باشد. دوم آنکه فضایی را که در آن داستان روایت می‌شود را بشناسند.
وی درباره حضور فرخ‌نژاد در «هیهات» اینگونه توضیح داد: همکاری حمید فرخ‌نژاد در این فیلم بسیار جالب بود، چون وی در میان تمام پیشنهادهایی که برای بازی دارد در یک مقطع زمانی موقعیتی فراهم شد تا در این کار حضور داشته باشد، هرچند این هنرمند، آبادانی است و نسبت به این سرزمین عرقی خاص دارد همین دغدمندی به نظرم یکی دیگر از دلایلی بود که اپیزودی که من آن را کارگردانی کردم همانند دیگر قسمت‌ها، خوب از کار در آمده بود.
به پایان باز در سینما اعتقادی ندارم
وی در پاسخ به این مطلب که پایان‌بندی فیلم آنچنان که باید مشخص نبود، اینگونه جواب داد: من به هیچ وجه به پایان باز در فیلم‌های سینمایی اعتقاد ندارم، چون حق تماشاگر می‌دانم که بداند پایان فیلم چه می‌شود. برای همین در پایان فیلم به نظرم آنچه رخ داده را گفتم. چون سردار جانباز فیلم به صورت شهادت‌طلبانه وارد کانال پر از مین شد تا با باز کردن معبر آب، مردم را کم آبی به وجود آمده بود رهایی بخشد.
وی متذکر شد: در ابتدای اپیزود دو فیلم، از رادیو اعلام می‌شود، امروز، تاسوعاست. در فرهنگ شیعیان هم تاسوعا به حضرت ابوالفضل(ع) اختصاص داده شده است، لذا قهرمان فیلم که یک سردار جانباز است در همین روز برای آب رساندن به مردم خود را به شهادت می‌رساند تا مردم را سیراب کند. این پرداخت به نظرم نوعی زیبایی از ادای احترام به مقام حضرت ابوالفضل(ع) است. نکته دیگر که دوست دارم حتما به آن اشاره کنم این است که حضرت عباس(ع) شخصیتی است که هر اندازه درباره‌اش فیلم بسازیم باز هم جا برای کار کردن دارد، چون تمام امتیازات موجود از شجاعت گرفته تا درایت را در حد کمال دارد.
این فیلمساز در پاسخ به سؤال پایانی مبنی بر اینکه آیا در سینما و تلویزیون به شکل مناسبی به عاشورا پرداخته شده است؟ بیان کرد: من اینگونه فکر نمی‌کنم که ما در این زمینه کم کار بوده‌ایم، چون از ابتدای انقلاب تا به امروز فیلم‌های بسیاری ساخته شده که در آنها عاشورا محور کارهاست. برای مثال به فیلم‌های مرحوم ملاقلی‌پور اشاره می‌کنم که در آنها به انحای مختلف به عاشورا اشاره شده، البته طبیعی است به صورت مستقیم در این زمینه کارهای زیادی تولید نشود، چون سخت افزار لازم را نداریم، والا هنرمندان ما با جان و دل به عاشورا عشق می‌ورزند. در انتهای سخنانم باید بگویم خوشحالم که در فیلم «رستاخیز» نیز مدتها به عنوان دستیار حضور داشتم؛ فیلمی که امیدوارم به زودی مشکلاتش حل شود و روی پرده سینماها رود.
/1102101305