زندگینامه مختار و روایت قیامش برای خونخواهی امام حسین(ع)
مختار ثقفی پس از ۱۸ ماه حکومت و جنگیدن با سه گروه یعنی مروانیان در شام و آل زبیر در حجاز و اشراف کوفه سرانجام در ۱۴ رمضان سال ۶۷قمری در حالی که ۶۷سال داشت به دست مصعب بن زبیر به قتل رسید. در هر سه جنگ مختار نسبت به طرف های مقابل به اهل بیت نزدیک تر واز همه آنها نسبت به اسلام وسنت پیامبر (ص) پای بندی بیشتری دارد پس از مختار طرفداران وی که ۶۰۰۰ نفر بودند و در قصر محاصره شده بودند به خواست خود تسلیم شدند و در جنگ با مختار همراهی نکردند، همگی قتل عام شدند ، و مصعب دستور اعدام همه آنها را صادر کرد، در این خصوص با حجت الاسلام والمسلمین «امیر علی حسنلو» استاد حوزه و مدیر گروه تاریخ وسیره مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه های علمیه گفتگویی انجام دادیم که در ادامه می خوانید.
مختار کی و کجا به دنیا آمد ؟
مختار فرزند ابی عبید ثقفی بود ودر طائف به دنیا آمد، مختار پسر ابو عبید بن مسعود بن عمرو بن عمیر بن عوف بن عقده بن غیرة بن عوف بن ثقیف، کنیه‌اش ابواسحاق بود، لقب وی کیسان است.
برخی به نقل از اصبغ بن نباته نوشته اند: روزی امیر مومنان (علیه السلام) مختار را که کودک بود بر زانوی خود نشاند و وی را کیس (با هوش وزیرک) خطاب کرد. چون حضرت علی(علیه السلام) دو بار وی را کیس خطاب کرد، به کیسان معروف شد. مختار اهل طائف واز قبیله ثقیف بود. جد وی، مسعود ثقفی از بزرگان حجاز بوده و به وی لقب عَظیمُ القَرْیَتَیْن داده بودند، پدرش ابو عبید از بزرگان صحابه پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله) بود که پس از درگذشت آن حضرت، در جنگ جسر یکی از جنگ‌های قادسیه در زمان خلیفه دوم کشته شد ،مادر وی دومه بنت عمرو بن وهب است که ابن طیفور وی را از صاحبان بلاغت و فصاحت ذکر کرده است، عمویش سعد بن مسعود ثقفی از طرف امیر مومنان(علیه السلام) والی مداین بود ودر زمان خلافت امام حسن (علیه السلام) حضرت پس از جراحت به دست خوارج در منزل او تحت درمان قرار گرفت، برادران مختار وهب، مالک و جبر هستند که همراه پدرشان در جنگ جسر کشته شدند در همین راستا حضرت آية الله خوئي (ره) دربارة شخصيت مختار می فرماید، خبار و روايات رسیده درباره مختار بر دو قسم مي‌باشد، اول اخباری که در مدح و ستایش مختار است دوم اخباري كه در مذمت و نكوهش ايشان مي‌باشد.اما اخبار مدح و ستایش قوی و برتر است، سپس در ادامه بيان مي‌كنند در حُسن حال مختار همين بس كه او با كشتن قاتلان امام حسين(ع) دل اهل بيت (ع) را شاد كرد و اين خود خدمتي بزرگ به ساحت مقدس خاندان پيامبر (ص) است كه استحقاق پاداشي از جانب آن بزرگواران دارد، ايشان آن گاه پس از نقل روايتي مي‌فرمايند: از ظاهر بعضي از روايات به دست مي‌آيدكه قيام مختار با اذن و اجازه خاص امام سجاد بوده است
همچنین علامه مامقاني (ره) می گوید: خلاصه تمام موارد فوق اين است كه اين فرد (مختار) مذهبش امامي و معتقد به امامت ائمه معصومين(ع) بوده و قيام و حكومت وی با اجازه امام سجاد(ع) صورت گرفته است. علامه اميني هم در كتاب پربار «الغدير» از مختار با اين كلمات ياد مي‌كند:«مرد هدايت، قيام كننده، مجاهد، قهرمان، سلحشور» سپس علامه اميني در ادامه با تجليل از مقام و شخصيت مختار بيان مي‌كنند:«هر كس با ديده بصيرت و تحقيق بر تاريخ، حديث و علم رجال بنگرد درمي‌يابد كه مختار از پيشگامان دينداري، هدايت، اخلاص بود و نهضت مقدس او تنها براي برپائي عدالت و ريشه كن كردن ملحدان و ظلم امويان و با اجازه امام سجاد (ع) بوده است.
مختار در زمان قیام امام حسین(ع) کجا بود ؟
گزارش‌های تاریخی حاکی از آن است که مختار در صدد یاری رساندن به مسلم بود، اما روز شهادت مسلم، وی به خطرنیه نقطه‌ای در بیرون کوفه رفته بود تا نیرو جمع آوری کند و هنگامی به کوفه رسید که مسلم و هانی شهید شده بودند ؛ بنابراین مختار در بیرون از کوفه بود وبه قصد پیوستن به قیام مسلم که می خواست وارد کوفه شود وکوفه سخت در محاصره سربازان عبیداله بن زیاد بود، دستگیر وروانه زندان شد، مختار در زندان افتاد تا واقعه کربلا روی داد ؛ سرانجام به عبدالله ابن عمر که شوهر صفيه خواهر مختار بود از حبس نامه فرستاد كه درباره او وساطت کند چون به جهت فرزند خلیفه بودن در نزد یزید دارای منزلت بود لذا به يزيد نوشت و در باره آزادی مختار شفاعت كرد. يزيد هم به ابن زياد دستور داد که سریعا او را آزاد كند وی هم آزادش کرو ولى گفت بيش از سه روز در كوفه نماند.
مختار ثقفی چرا قیام کرد هدف قیامش چه بود ؟
چنانکه در منابع تاریخی گزارش شده است، مختار در این قیام به دو شعار که در واقع اهداف اساسیش بود، پای بند بود، یا لثارات الحسین و یا منصور امت بهره جست. وی هنگام پوشیدن لباس رزم با این دو شعار به پیروانشان آغاز قیام را اطلاع داد. شعار یا منصور امت ابتدا در جنگ بدر و شعار یا لثارات الحسین ابتدا در قیام توابین مورد استفاده قرار گرفته بود، بنابراین مختار در قیام خود انگیزه های مختلف داشت که مهمترین انگیزه و هدفش که در سخنان وی که اساس نامه قیام و نهضت مختار است به اهدافش تصریح شده است که مهمترین هدفش انتقام از قاتلان امام حسین(ع) وجبران نبودش در قیام حسینی واستمرار راه سید شهدا ونجات اسلام وامت اسلام از یوغ حکومت ظالمانه ی امویان بود در واقع وی به بخش قابل توجهی از اهدافش دست یافت.
دستاوردهای قیام مختار ثقفی چه بود ؟
قیام مختار دستاوردهای زیادی برای اسلام، مسلمانان و شیعه داشت که به چند نمونه اشاره می کنم، بقیه در کتابی که تحت عنوان «قیامهای پس از نهضت عاشورا » که به زودی منتشر می شود تبیین شده است .
مهمترین دست آورد قیام مختار انتقام از قاتلین امام حسین (ع)بود که با انتقام وی جمعی از ظالمین خونخوار که در کشتار فجیع کربلا شرکت داشتند و عده ای جانی که وجودشان برای نه تنها اهل اسلام وشیعه بلکه برای بشریت خطرناک بود، مختار آنها را ریشه کن کرد وی دست خدا در زمین بود که بر انها مسلط و ریشه آنهارا خشکاند، چه بسا اگر بودند، جنایات بیشتری مرتکب می شدند و حکومت امویان ریشه ودوام بیشتری می یافت ،هرچه عمر حکومت اموی بیشتر می شد، اسلام و سنت های دینی وفرهنگ اسلام لطمه بیشتری می خورد، بنابراین قیام مختار فواید وآثار بی شماری داشت، قیام مختار موجب ایجاد امید در میان محبان اهل بیت شد، شیعه با قیام مختار بار دیگر امیدوار شد که درمقابل ظلم باید ایستاد لذا درس مبارزه، ایستادگی و مقاومت در مقابل ظلم از دیگر دستاوردهای قیام مختار بود، پس از قیام مختار در زمان حیات ائمه، شیعه یک حکومت تشکیل داد وراه برای تشکیل حکومت باز شد، اهل بیت امام سجاد (ع) با این خبر که مختار انتقام قاتلان اهل بیت (ع) را گرفت، مسرور و در حق مختار دعا کردند.
ایرانیان در این حکومت و تشکیلات نقش مهمی داشتند، در قیام علوی و حسینی هم عنصر ایرانی نقش بر جسته ای داشت و در پیروزی مختار بر امویان و پیروزی حق بر باطل هم عنصر ایرانی نقش مهم دراسلام ایفا کرده است همچنین قیام های دیگر
ضد اموی بر اساس قیام مختار ومبانی فکری آن شکل گرفت واین قیامها استمرار یافت ودست آوردهای زیادی برای شیعه و اسلام به دنبال داشت.
مختارچگونه به شهادت رسید ؟
مختار پس از ۱۸ ماه حکومت و جنگیدن با سه گروه یعنی مروانیان در شام و آل زبیر در حجاز و اشراف کوفه سرانجام در ۱۴ رمضان سال ۶۷قمری در حالی که ۶۷سال داشت به دست مصعب بن زبیر به قتل رسید. در هر سه جنگ مختار نسبت به طرف های مقابل به اهل بیت نزدیک تر واز همه آنها نسبت به اسلام وسنت پیامبر (ص) پای بندی بیشتری دارد.پس از مختار طرفداران وی که ۶۰۰۰ نفر بوده و در قصر محاصره شده بودند به خواست خود تسلیم شدند و در جنگ با مختار همراهی نکردند، همگی قتل عام شدند و مصعب دستور اعدام همه آنها را صادر کرد. این کار چنان وحشتناک بود که وقتی عبدالله بن عمر، مصعب را دید گفت اگر این ۶۰۰۰ نفر گوسفندان پدرت بودند، نباید این جنایت را مرتکب می شدید ؛ این کار زبیریان نیز در واقع خط بطلانی بر حکومت آنان وخارج از سیره وسنت رسول خدا (ص) بودن حکومت زبیریان وحقانیت حکومت مختار وشیعه بود .
محل دفن مختار کجاست؟
پس از شهادت مختار توسط مصعب بن زبیر، پیکر او در دیوار دارالاماره مدفون شد و جمعی از پیروان مختار از این مسئله آگاه بودند و به زیارتش می رفتند، چنانکه ابن بطوطه گردشگر و سفرنامه نویس مسلمان درن قرن هشتم نوشته است ؛ در نزديك آنجا( مسجد کوفه ) بارگاهى ديدم. به من خبر دادند كه قبر «مختار بن أبى عبيده» در آنجا قرار دارد، بنابراین حدود قبر مختار مشخص و مورد توجه شیعه است
اما محل دقیق ومزار فعلی آنرا شیخ العراقین(شیخ عبدالحسین تهرانی) دستور داد تا آن محل را کندند و سنگی آشکار شد که روی آن، نوشته شده بود: «این قبر مختار بن ابی عبید ثقفی است». بدین ترتیب، مشخص شد که آرامگاه مختار، آنجا است. تاریخ عمارت قبر مختار، سال 1285 ه. ق، بیان شده است،
در برخی از منابع وسایت ها به اشتباه نوشته اند که قبر مختار بعدها کشف و زیارتگاه شده است که درست نیست، چنانکه ابن بطوطه در قرن هشتم که از اماکن سیاحتی وزیارتی جهان اسلام بازدید وآنهارا به زیبایی توصیف کرده است به این مسئله تصریح نموده که قبر مختار مشخص بوده است.
منبع: شبستان
افزودن دیدگاه جدید