آیا به جا آوردن نمازهای قضا مختص به زمان خاصی است ؟

از طرفی اگر به هیچ وجه برای او ممکن نباشد که نمازش را به صورت صحیح اقامه کند، همان نماز خوانده شده، کفایت مى کند.

نماز وسیله ی شستشوی از گناهان و مغفرت و آمرزش الهی است چرا كه خواه ناخواه نماز انسان را دعوت به توبه و اصلاح گذشته می كند, لذا در حدیثی می خوانیم: پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلم از یاران خود سؤال كرد: « اگر بر در خانه یكی از شما نهری از آب صاف و پاکیزه باشد و در هر روز پنج بار خود را در آن شستشو دهد, آیا چیزی از آلودگی و کثافت در بدن او می ماند؟»

در پاسخ عرض كردند: نه, فرمود: « نماز درست همانند این آب جاری است, هر زمان كه انسان نمازی می خواند گناهانی كه در میان دو نماز انجام شده است از میان می رود» (وسائل الشیعه ج 3 ص 7)

و به این ترتیب جراحاتی كه بر روح و جان انسان از گناه می نشیند, با مرهم نماز التیام می یابد و زنگارهائی كه بر قلب می نشیند زدوده می شود.

در این مجال سعی داریم چند پرسش و پاسخ در مورد نماز را مطرح کنیم:

سوال: فرد کهن سالی دچار فراموشی شده و در بیشتر نمازها، رکوع را فراموش می کند، اگر بخواهد اعاده کند، در آن نماز تکراری نیز این فراموشی به سراغش می آید. وظیفه وی نسبت به نمازهایش چیست؟

به طور کلی اگر بعد از نماز یقین کند که رکوع را انجام نداده باید نماز را اعاده کند، ولی اگر یقین ندارد نمازش صحیح است. از طرفی اگر به هیچ وجه برای او ممکن نباشد که نمازش را به صورت صحیح اقامه کند، همان نماز خوانده شده، کفایت مى کند.

پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:

حضرت آیة الله العظمی خامنه ای (مد ظله العالی):

اگر امکان نماز به صورت صحیح خواندن براى ایشان به هیچ وجه نباشد، همان نماز خوانده شده کفایت مى کند.

حضرت آیة الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):

بنابر نظر ما در صورتی که چنین فردی عقل و هوش کافی دارد و اوقات نماز را تشخیص می دهد باید نماز را به هر شکل ممکن انجام دهد و اگر چنین نیست نماز بر او واجب نیست.

سوال: در چه مواردی جایز است نماز را بشکنیم؟

رها کردن نمازِ واجب (شکستن نماز) حرام است؛[1] اما در حال ناچارى یا براى هر غرض دینى یا دنیوى که مورد اهتمام نمازگزار است مانعى ندارد. مانند این موارد:

1. حفظ جان خود یا دیگرى

2. حفظ مال مهمّى از خود یا دیگرى

3. جلوگیرى از ضرر مالى و بدنى [2]

 4. همچنین، شکستن نماز براى پرداخت بدهى مردم با این شرایط اشکال ندارد:

الف. طلبکار، در طلب خود تعجیل داشته باشد و نمازگزار در بین نماز نتواند بدون شکستن نماز، دین خود را پرداخت کند.

ب. وقت نماز تنگ نیست؛ یعنى می تواند پس از پرداخت بدهى، نماز را در وقتِ آن بخواند.[3]

لازم به تذکر است که شکستن نمازهای مستحبی از روی اختیار اشکالی ندارد.[4]

سؤال: بیدار نمودن افراد خانواده برای نماز صبح با چه كیفیتی مجاز است؟

 جواب: اگر بیدار نكردن آنها موجب سهل انگاری و استخفاف به امر نماز باشد، باید آنها را بیدار نماید. (استفتائات امام خمینی (ره) ج1, ص 133, س25)

سؤال: آیا هر نماز قضائی را باید درجای خود بجا آورد؟ مثلا صبح را در صبح و... ؟

 جواب: بجا آوردن قضای نماز صبح در صبح و ظهر در ظهر لازم نیست بلکه در هر زمان می توان نمازهای قضا را بجا آورد. (استفتائات امام خمینی (ره)، ج 1، ص 183، س 205)

سؤال: كسی كه به اندازه خواندن یك ركعت نماز وقت دارد نماز را به چه صورتی باید بخواند؟

جواب: باید نماز را به نیت ادا بخواند ولی نباید عمداً نماز را تا این وقت تأخیر بیندازد. (توضیح المسائل دوازده مرجع, ج1, م748)

سؤال: شخصی به علت سستی و کاهلی در دوران جوانیش نماز نمی خوانده ولی اکنون پشیمان شده و می خواهد همه را قضا کند؛ آیا می تواند برای این که هر چه زودتر و سریعتر نمازهای قضا را به جا آورد، نماز ها را نشسته بخواند؟

جواب: کافی نیست و باید ایستاده نماز بخواند. (استفتائات امام خمینی (ره)، ج 1، ص 180، س 197)

سؤال: عدول از نماز قضا ئی به نماز قضائی دیگر، در حال نماز چگونه است؟

 جواب: عدول از لاحق به سابق مانع ندارد، مثل عدول از نماز عصر به ظهر. (استفتائات امام خمینی (ره)، ج 1، ص 183، س 204)

سؤال: آیا قضاء نماز صبح و مغرب و عشاء را می توان آهسته خواند؟

 جواب: باید بلند خوانده شود. (استفتائات امام خمینی (ره)، ج 1، ص 184، س 208)

پی نوشت ها:

[1]. آیات عظام خوئى، تبریزى، سیستانى، مکارم شیرازی: (بنا بر احتیاط ...)؛ امام خمینى، توضیح المسائل (محشّٰى)، گردآورنده: بنی هاشمی خمینی، سید محمدحسین، ج 1، ص 631، م 1159

[2]. مکارم شیرازى، ناصر، رساله احکام براى جوانان، ص 78، م 267

[3]. فاضل لنکرانى، محمد، احکام جوانان، ص 119، م  278 ، صافى گلپایگانى، لطف الله، احکام نوجوانان، ص 100، م 266

[4]. ر.ک: توضیح المسائل (محشّٰى)، ج 1، ص 631.

منابع:

سایت اسلام کوئیست

توضیح المسائل امام خمینی (ره)، ج 1

سایت اندیشه قم

توضیح المسائل دوازده مرجع, ج1

ویکی فقه

/1102101305