آیت الله تقوایی: اخلاص یعنی تبدیل شدن تکلیف به عشق!
وارث: جشن میلاد سرداران کربلا با سخنرانی آیت الله تقوایی در هیئت جنت الرضا (ع) برگزار شد.
در ادامه خبر متن سخنان آیت الله تقوایی را می خوانید:
"المخلصُ الّذي لايسألُ الناس شيئاً حتّي يجدَ1"؛ مخلص کسی است که از مردم چیزی در خواست نمی کند تا اینکه آن را بیابد. خیلی مسئله ی عجیبی است، ما همه را می بینیم جز خدا! چرا؟ امیرالمومنین علیه السلام می فرماید: من قبل از هر چیزی، با هر چیزی، بعد از هر چیزی خدا را می بینم اما ما مردم را می بینیم.
چرا مخلص از هیچ کس تقاضا نمی کند؟ چون کسی را نمی بیند، چون مؤثر حقیقی را می بیند.
ابی عبدالله علیه السلام می فرماید: کور باد چشمی که تو را نمی بیند. "مَتَى غِبْتَ حَتَّى تَحْتَاجَ إِلَى دَلِیلٍ یَدُلُّ عَلَیْکَ؛ لِغَیْرِکَ مِنَ الظُّهُورِ مَا لَیْسَ لَکَ"2؛ کی نبودی؟ تا نیاز به دلیل داشته باشی! دیگران یک ظهوری دارند که تو خدای تبارک و تعالی نداری؟ چگونه است که مخلصین فقط خدا را می بینند؟
مثلا حضرت امام راحل می فرمود: آمریکا هیچ غلطی نمی تواند کند. در روایت داریم که مؤمن از هیچ چیز غیر از خدا نمی ترسد!
به فرموده ی امیرالمومنین علیه السلام: بالاترین شرک ترس از غیر خداست.
چه جایگاهی برای غیر خدا باز کرده ایم؟ ما در مقابل خدا عبودیت نداریم. "من خاف الله تبارک و تعالی اخاف الله منه کل شی"3؛ کسی که به معنای واقعی تنها از خدا بترسد، خدا همه چیز را از او می ترساند. ولی ما از خدا نمی ترسیم و از چیزهای دیگر می ترسیم و آن چیزها از ما نمی ترسند.
باید از اول طلبگی به دنبال عبودیت بروید. بنده فکر می کنم که ما همه ی هستی مان باید اخلاق شود. وقتی به درس معمولی می روید، حتما وضو داشته باشید. هر کلاسی فرقی نمی کند، فیزیک، شیمی، فقه و...، ما برای خدا می آییم. در روایت داریم که کسی که به زیارت مؤمنی رود، به زیارت خدا می رود. اگر این نباشد اصلا برای چه بیایید؟ عشق حقیر به مجلس شما، به خاطر تجلّی خدا در شماست. وقتی قرآن می خوانید، تماما خدا و وجه الله را باید ببینید.
باید همه ی نفس، هستی، خواب و بیداری مان، اخلاقی باشد. یک قانون در عرفان داریم با این عنوان که اگر تمام وجودت را در راه خدا ندهی، درست نمی شود. یک ذره منیّت و غریّت و هوای نفس در شما نباید باشد. در روایت داریم که خدا در روز قیامت می فرماید: من شریک خوبی هستم، اگر کاری برای من و شریکم کرده ای، برو از همان بگیر، من هیچی نمی خواهم. یک ذره ناخالصی داشته باشید، رد می کند و به زمین می زند، خدا غیور است.
معنای عبودیت
فرق عبادت با عبودیت در چیست؟ عبودیت می گوید: عین عبد، علم او به خداست. خدا یک هستی مطلق بی نهایت است. اگر ما به او علم پیدا کنیم، چیز دیگری را نمی توانیم ببینیم. وقتی نور خدا در جایی آید، برای غیر باقی نمی گذارد. عین عبودیت، علم به خداست. بنده سفارش می کنم که دائم الوضو باشید و حتما صبح ها و عشاء بعد از نماز، 6 آیه ی اول سوره حدید را یک مرتبه و 4 آیه آخر سوره حشر را سه مرتبه بخوانید. در این آیات اسم اعظم خداوند وجود دارد.
پیغمبر صلی الله علیه و آله درموردحضرت علی علیه السلام قسم یاد کردند که: هر چه خدا به علی داده است، از همین 6 آیه است. این دستور معجونی است، روح را لطیف می کند. علم به خدا، عبادت می خواهد. در روایت هست کسی که یک ساعت صبح وظهر را برای خدا عبادت کند، خدا هر چه خواهد به او می دهد.
خدا به ما دستور عبادت داده است. عبادت یعنی حرکت به سمت به طرف نور و لطیف شدن. عبادت یعنی تبدیل به اسم اعظم شدن و اسم اعظم همان نور است.
چه طور وقتی به کربلا یا روضه می روید، روحتان لطیف می شود؟ این ها اسم اعظم خداوند است، منتهی ضعیف تر است و باید قوی تر شود. با عبادت قوی خواهد شد. بدون عبادت نباید خوابید. باید موقع خواب، خودتان را از ظلمت بیرون بکشید و بعد بخوابید. اسلام اکبر یعنی فرد برای تمام چیزی که بر پیغمبر صلی الله علیه و آله آمده است، تسلیم باشد.
در روایت می فرماید: اسلام یعنی فرد تسلیم است. به تسلیم که رسیدید، ایمان اکبر می آید. یعنی اگر 20 سال نماز شبت ترک نشد و کنار حرم حضرت معصومه سلام الله علیها رفتی و...، نماز شب را به تو یاد می دهند. یا اگر شبهای جمعه و یا غیر جمعه، کنار حرم امام رضا علیه السلام یا دیگر ائمه علیهم السلام بروی،دلت را عوض می کنند و اسلامتان تبدیل به ایمان می شود.
اهمیت اخلاص
اخلاص یعنی وقتی خدا یا امیرالمومنین علیه السلام، جمال خودشان را نشانت دادند، عاشق نماز می شوی. مانند شیخ نخودکی می شوی که دو ساعت زیر برف، در رکوع می ایستاد و خسته نمی شد. اخلاص یعنی تبدیل شدن تکلیف به عشق! یعنی به جای اینکه سریع نماز بخوانی، دو ساعت قبل از اذان وضو می گیری و منتظر هستی. اخلاص یعنی اگر یک لحظه نفس از خدا دورت کند، می میری.
حدیث قدسی است که خدا می فرماید: اگر بنده های من می دانستند که چقدر دوستشان دارم، از عشق به من می مردند. نمی دانند چقدر دوستشان دارم. خدا می فرماید: بنده ی من، تو را دوست دارم، تو هم مرا دوست داشته باش، کجا فرار می کنی؟ یک عمر فرار کردیم! برعکس ففروا الی الله؛ (به سوی خدا فرار کنید).
می دانید چرا امام حسین علیه السلام تکه تکه شد؟ برای این که به ما یاد دهد که چه گونه عاشق و خالص باشیم. اخلاص را امام حسین علیه السلام به ما یاد داد.
تمام دنیا را بگردید کسی مانند امام حسین علیه السلام نمی توانید پیدا کنید. چه طور برادرش حضرت عباس را شهید کردند و دیگر اعضای خانواده اش، قاسم، حضرت علی اصغر و... را شهید کردند؟! از همه مهم تر خواهرانش را چطور کتک زدند؟! قصه ی امام حسین علیه السلام خیلی عجیب است. همه ی هستی اش را گرفتند. این برای ما بود می خواست به ما یاد دهد که چطور عاشق خدا باشیم. ما هم باید یاد بگیریم و این راه را برویم.
فرار کردن به سوی خدا
فرار کردن به سوی خدا یعنی چه؟ حضرت زهرا سلام الله علیها به ما یاد دادند که چه طور به سمت خداوند فرار کنیم. زن باردار به سمت در می رود تا آن را باز کند؟ معمولا وقتی بچه باشد یا شوهر باشد، زن می رود در را باز کند؟ ولی خانم نگذاشت، چون می دانست که آن ملعون ها می خواهند چه کنند، سریع خودشان به پشت در رفتند، ففروا الی الله!
عشق و اخلاص یعنی چه؟ ما هم باید در همین راه رویم. عشق و اخلاص یعنی بازو، پهلو و سینه ی حضرت زهرا سلام الله علیها را شکسته بودند، فرزندش را شهید کرده بودند، بیهوش در دامن اسماء بود و فقط یاد علی بود. فقط یک کلمه گفت: علی را کجا بردند؟ عاشق یعنی این! فقط علی را می بیند، فقط وجه الله را می بیند! نه بچه و دردهایش را!
مخلص به مردم کاری ندارد، همه چیز را از خدا می بیند و خدا همه چیز را برای او درست می کند. در روایت داریم: اگر می دانستید که وقتی چیزی از مردم بخواهید، چه قدر بد است، هیچ وقت از مردم چیزی طلب نمی کردید و اگر می دانستید که وقتی کسی را که چیزی از شما می خواهد، رد کنید و اجابت نکنید، چه قدر بد است، هرگز کسی را رد نمی کردید.
در ادامه ی حدیث، پیغمبر صلی الله علیه و آله می فرماید: "وإذا وجد رضی"؛ مخلص راضی است، راضی محض. راضی یعنی مثل امام حسین علیه السلام که با همه ی مصیبت هایی که به حضرت وارد شده بود، سرش را روی ریگ های بیابان گذاشت و فرمود: "الهی رِضاً بِرضِاکَ، صَبراً عَلی قَضائِک یا ربّ لا الهَ سِواکَ"4. خداوندا می شود به ما اخلاص حسینی دهی؟
"وإذا بقیعنده شیء أعطاه فی اللَّه"5؛ مخلص، چیزی که در دستش مانده است را در راه خدا می دهد. هر چه دارد برای خداست و برای خودش نیست. همه را در راه خدا می دهد.
"فإن لم یسأل المخلوق فقد أقرّ للَّه عزّوجلّ بالعبودیّة"6؛ اگر عبد از مخلوق چیزی نخواهد، به به عبودیت در نزد خداوند اقرار کرده است، چون می داند که کار دست خداست.
شخصی به پیغمبر صلی الله علیه و آله گفت: من حاجت دارم. حضرت فرمود: اگر از ما خواهی، به تو می دهیم، ما اهل بیت رحمتیم اما برای خودت بهتر است که از ما نخواهی و از خدا درخواست کنی. البته آن شخص، معرفت نداشت. اگر کمی معرفتش بالاتر بود، می گفت آقا شما وجه الله هستی. اگر از شما بخواهم، انگار از خدا خواسته ام.
"المؤمن مرآت المؤمن"7؛ حضرت علی علیه السلام مرآت و آیینه ی خداوند است. باید نزدش رفت و این رفتن نزد خداست. "من ارادکم فقد ارادالله، من عصیکم، فقد عصی‌الله وَ مَنْ أحَبَّكُمْ فَقَدْ أحَبَّ اللهَ وَ مَنْ أبْغَضَكُمْ فَقَدْ أبْغَضَ اللهَ8"؛
رضایت داشتن، خیلی مهم است. معمولا ما از خدا و اهل بیت طلب کار هستیم. هر وقت این طور شدید، یاد حضرت رقیه سلام الله علیها بیفتید و بگویید که چرا طلب کار باشم؟ مگر چه کرده ام؟
امام زین العابدین علیه السلام می فرماید: خدایا اگر همه ی دنیا را ببخشی و من را به جهنم بیندازی، من می گویم که حقم است و اعتراض نمی کنم. ببینید که چه رضایتی دارند؟ مگر ما چه هستیم؟ مبادا به خودمان و نفسمان راضی باشیم. باید جلوی نفس ایستاد و در برابر آن قوی شد. باید همیشه در برابر نفس غضب ناک بود.
در قرآن می فرماید: "إِنَّ الشَّيْطَانَ لَكُمْ عَدُوّ فَاتَّخِذُوهُ عَدُوًّا9"؛ شیطان دشمن شما است، شما هم با او دشمنی کنید.
امیرالمومنین علیه السلام فرمود: نفس هر کسی، شیطان اوست. با شیطان نباشید. مذاکره با آمریکا به درد نمی خورد و از حماقت است. آمریکا همین طور پیاپی مسلمان ها را می کشد و نابود می کند. بیمارستان را با بمب خوشه ای می زند. مقام معظم رهبری فرمود: مذاکره با آمریکا به درد نمی خورد، با شیطان که آدم مذاکره نمی کند.
در ادامه ی حدیث، پیغمبر صلی الله علیه و آله می فرماید: "وإذا وجد فرضی فهو عن اللَّه راض واللَّه تبارک وتعالى عنه راض"؛ شما که از خداوند راضی باشید، یعنی خدا هم از شما راضی است.
ملاک رضایت خداوند این است که شما از خداوند راضی باشید. ما چه قدر به خداوند بدهکاریم؟ هر چه ما ظلم و بدی می کنیم، خدا به ما خوبی می کند و ما را به طرف خودش می کشاند.
"وإذا أعطى للَّه عزّوجلّ فهو على حدّ الثقة بربّه عزّوجلّ؛" کسی که به خاطر خداوند عطا کند، به خدا اعتماد و ثقه دارد. محال است که به خداوند اعتماد کنیم و خدا جواب ما را ندهد. ما باید با خدا معامله کنیم، همیشه با خدا و اهل بیت علیهم السلام معامله کنید.
پی نوشت:
1- معانى الأخبار: 260 ح 1، بحار الأنوار: 374/69 ضمن ح 19.
2- دعای عرفه
3-محمد بن يعقوب کليني، اصول کافي، ج 2، ص 67، ح 2.
4- شرح شمع صفحه233-
5- معانى الأخبار: 260 ح 1، بحار الأنوار: 374/69 ضمن ح 19.
6- همان
7- بحارالانوار، ج 71، ص 268
8- مفاتیح الجنان، زیارت جامعه کبیره
9- سوره فاطر آیه 6