چگونه مي‌توان به معرفت امام زمان(عج)دست يافت؟
چه ارتباطي بين حج و امامت وجود دارد؟ اين ارتباط در دوران غيبت چه شرايط و كيفيتي دارد؟
در مكتب تشيع بين امام و حج ارتباط محكم و مستقيمي برقرار است، آنچنان كه در روايات داريم يكي از شرايط كمال حج و اتمام اعمال آن، اين است كه حاجي به ديدار امام بشتابد. البته اين در شرايطي بوده كه امام حضور ظاهري داشتند و يكي از وظايف حاجي اين بود كه در مكه يا مدينه به منزل امام برود و ايشان را ديدار و با آن حضرت تجديد بيعت كند.
اين تعبير يعني كمال حج در سايه ديدار با امام، پيوند بين مهدويت و حج را مي‌رساند يعني بدون امامت حج ناقص است.
طبيعتا در عصر غيبت مكلف به ديدار امام مهدي (عج) نيستيم و قرار نيست ايشان را ببينيم بلكه مكلف به ارتباط روحي و معنوي با امام عصر (عج) هستيم يعني هر چند امروز در حج لزومي بر ديدار ظاهري نيست اما حاجي بايد توجهش به ايشان باشد و خود را در محضر ايشان ببيند.
اين درك و معرفت روحي معنوي چطور محقق مي‌شود و چه ملزوماتي دارد؟
دو بحث اساسي را مي‌توان در ارتباط با حج و مهدويت داشت؛ يكي اينكه هر حاجي در حالت فردي رابطه خود را با امام عصر (عج) بسنجد و ديگري ارتباط اعمال حج با مهدويت است.
در حوزه فردي كسي كه به حج مشرف مي‌شود نسبت به امام زمان (عج) وظيفه معرفت و شناخت دارد. اصليترين اعمال حج از عرفات آغاز مي‌شود يعني غير از زيارات مستحبي مدينه و ورود به مكه با احرام براي به جاي آوردن عمره، اعمال حج كه سالي يك بار است از خارج مكه و با عرفات آغاز مي‌شود كه بسيار قابل توجه است كه حاجي از ظهر تا مغرب روز نهم ذي الحجه بايد در عرفات وقوف كند كه اين ريشه در معرفت دارد يعني حج با عرفان كليد مي‌خورد و اين يكي از افتخارات اسلام است كه بر شناخت تاكيد دارد نه تقليد كوركورانه مثل مسيحيت كه مي‌گويد ابتدا بپذير بعد بفهم اما اسلام مي‌گويد ابتدا معرفت كسب كن بعد وارد عمل بشو.
لذا در روايات داريم كه اميرالمومنين (ع) فرموده‌اند: خداوند وقتي در قرآن به روز حج بزرگ اشاره مي‌كند اين روز به عرفه اشاره دارد؛ اگر حج را در نظر بگيريم روز بزرگ آن عرفه است.
ما در رابطه با امام زمان (عج) نيز همين را داريم يعني كسي كه بميرد و امام زمانش را نشناخته باشد به مرگ جاهلي از دنيا رفته است يعني توحيد، نبوت، نماز و روزه از او قبول نمي‌شود، همچون جاهلين قبل از ظهور اسلام! يعني هر مقدار در حج معرفت مهم است و حاجي بايد با معرفت و شناخت باشد در بحث امامت هم داريم اگر كسي امامش را نشناسد به مرگ جاهلي از دنيا مي‌رود.
بنابراين، كسي كه به حج مشرف مي‌شود بايد شناخت امام عصر (عج) را در نظر باشد يعني بداند امام كيست و چه وظايف و اختياراتي در نظام هستي دارد و خداوند چه اختياراتي به او داده است؟ ، پي بردن به اين‌ها باعث مي‌شود انسان اولا نيازمندي‌هاي خود را دريابد و بعد توان و قدرت امام را درك كند.
بنابراين، يكي از وظايف حاجي اين است كه ابتدا نسبت به امام عصر (عج) معرفت كسب كند بعد كاري براي ايشان انجام دهد.
چگونه مي‌توان به اين معرفت دست يافت و ارتباط روحي معنوي خود را با امام عصر (عج) برقرار كرد؟
اين معرفت به شرايط و توانمندي‌هاي فرد بستگي دارد به عنوان مثال اگر فرد قدرت مطالعه را دارد ساعاتي از روز و هفته را به مطالعه چنين كتبي اختصاص دهد و اطلاعاتش را نسبت به ولي عصر (عج) بالا ببرد. اگر امكان حضور در جلسات را دارد معرفت خود را نسبت به امام عصر (عج) افزايش دهد چراكه قبولي اعمالش در گروي همين معرفت‌ها است. آنچنان كه امام سجاد (ع) قبولي اعمال از سوي خداوند را در گروي شناخت ائمه معصوم (ع) مي‌داند.
البته بايد توجه داشت اين شناخت به بيوگرافي امام محدود نمي‌شود، بلكه مهم‌ترين مسئله در آن شناخت جايگاه امام است اينكه خداوند به او چه قدرتي داده و چه كارهايي بر عهده ايشان است.
يكي از مسائل مهم در شناخت امام عصر (عج) بحث عرضه اعمال است يعني شيعه توجه كند كه هر كاري كه انجام مي‌دهد به امام زمان (عج) عرضه مي‌شود و اين در كتب معتبر حديثي مثل كافي شيخ كليني تصريح شده كه به عنوان مثال روزي دو بار يا به صورت هفته‌اي و… گزارش اعمال به امام (ع) عرضه مي‌شود.
توجه به اين نكته بسيار در كارهاي فرد تاثيرگذار است هم از نظر دوري از گناه هم از جهت انجام كارهاي خير كه اگر انسان چنين توجهاتي را داشته باشد بتدريج مي‌تواند به معرفتي كه ائمه (ع) خواسته‌اند، دست يابد.
حضور امام عصر (عج) در مراسم حج چگونه است و عنايات ايشان چگونه شامل حال حجاج مي‌شود؟
طبق روايات آمده در كتب معتبر حديثي امام عصر (عج) هر سال در موسم حج حاضر شده و حج را به جا مي‌آورند و نيز در روايت داريم كه وقتي ايشان در حج حاضر مي‌شوند مردم را مي‌بينند و مردم هم ايشان را مي‌بينند اما امام (عج) را نمي‌شناسند لذا حضور امام عصر (عج) در حج تصريح شده به ويژه از نهم ذي الحجه تا ايام قرباني و. . به ويژه در عرفات كه ديدارهاي فراواني در اين منطقه با ايشان رخ داده و كساني كه مورد عنايت ايشان قرار گرفته‌اند نشان مي‌دهد امام (ع) نظر خاصي نسبت به حجاج دارند.
رواياتي هم از امام عصر (عج) داريم كه مي‌فرمايند: «در موسم حج ضجه زياد است اما حاجي كم است.»
اين هشدار است براي حجاج كه بدانند امام (عج) در عين داشتن رافت و رحمت به حجاج، از نيات آن‌ها باخبر هستند و متوجه مي‌شوند چه كساني حاجي واقعي هستند و چه كساني ظاهري اعمال را به جا مي‌آورند.
نقل‌هاي فراوان داريم به ويژه در گذشته كه امام (عج) عنايات ويژه به حجاج داشته و آن‌ها را كمك كرده‌اند اما در عين حال بايد توجه داشت كه بحث نيت خالص اين توجهات را جلب مي‌كند. آنطور كه برخي حجاج نقل كرده‌اند كه امام عصر (عج) به ياد كردن مظلوميت اهل بيت (ع) به ويژه ماجراي كربلا تاكيد دارند. به عنوان مثال حاجي فشندي از ايشان روايت كرده كه هر كس ذكر و زيارت حضرت عباس (ع) را مي‌گويد ما در آن مجلس شركت مي‌كنيم و باز حاجي گفته ما در چادر عرفات اين روضه را مي‌خوانديم كه امام زمان (عج) تشريف آوردند.