آیا ابا عبدلله الحسین(ع) مخذول است؟
" اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى الْإِمَامِ الشَّهِیدِ الْمَقْتُولِ الْمَظْلُومِ الْمَخْذُولِ " وقتی به این فراض از صلوات مخصوصه ابی عبدالله می‌رسیم و آن را می‌خوانیم دو سوال در مورد کلمه مخذول به ذهن می‌رسد یکی اینکه معنی مخذول چیست؟ دوم اینکه چرا امام حسین را مخذول می‌دانیم و آبا این عبارت با عبارات قرانی مخذول منافات دارد یا نه ؟
وارث: " اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى الْإِمَامِ الشَّهِیدِ الْمَقْتُولِ الْمَظْلُومِ الْمَخْذُولِ " وقتی به این فراض از صلوات مخصوصه ابی عبدالله می‌رسیم و آن را می‌خوانیم دو سوال در مورد کلمه مخذول به ذهن می‌رسد یکی اینکه معنی مخذول چیست؟ دوم اینکه چرا امام حسین را مخذول می‌دانیم و آبا این عبارت با عبارات قرانی مخذول منافات دارد یا نه ؟
" اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى الْإِمَامِ الشَّهِیدِ الْمَقْتُولِ الْمَظْلُومِ الْمَخْذُولِ "
وقتی به این فراض از صلوات مخصوصه ابی عبدالله می‌رسیم و آن را می‌خوانیم دو سوال در مورد کلمه مخذول به ذهن می‌رسد یکی اینکه معنی مخذول چیست؟ دوم اینکه چرا امام حسین را مخذول می‌دانیم و آبا این عبارت با عبارات قرانی مخذول منافات دارد یا نه ؟
صرف مقایسه چند آیه و روایت و فراضهای از مقاتل و ادعیه جوابی کلی در مورد این عبارت به ما می‌دهد و کمکی مناسب به درک این مطلب دارد همانطور که رویت خواهید نمود.
1 ) فرقان 29
« لَقَدْ أَضَلَّنِی عَنِ الذِّکْرِ بَعْدَ إِذْ جاءَنِی وَ کانَ الشَّیْطانُ لِلْإِنْسانِ خَذُولًا »
« شیطان همواره آدمی را تنها می‌گذارد »
2 ) اسراء22
« لا تَجْعَلْ مَعَ اللَّهِ إِلهاً آخَرَ فَتَقْعُدَ مَذْمُوماً مَخْذُولًا »
« معبود دیگرى با خدا قرار مده تا نکوهیده و وامانده بنشینى»
3 ) در کامل الزیارات به نقل از رسول الله صل الله علیه و آله در باره امام حسین علیه السلام می‌فرمایند:
" اللّهم اخذُل مَن خَذَلهُ و اقتُل مَن قَتَلَه "
خداوند بی یارو یاور گذارد کسی را که حسین علیه السلام را بی یار و یاور گذاشته است.
4 ) در مقتل مقرم حضرت ابی عبدالله خطاب به عمر سعد قبل از شهادت می‌فرمایند :
" وَیْلَکُمْ مَا عَلَیْکُمْ....فَإِنَّهُمْ غَرُّونا وَ خَدَعُونا وَ خَذَلُونا "
وای بر شما ...پس شما ما را به سوی خود کشاندید و نیرنگ زدید و ما را تنها و بی یاور گذاشتید.
5 ) امام صادق علیه السلام در زیارت اربعین می فرمایند :
" مُنْجِزٌ مَا وَعَدَکَ وَ مُهْلِکٌ مَنْ خَذَلَکَ وَ مُعَذِّبٌ مَنْ قَتَلَکَ "
خداوند وعده خود را عملی کند و آنها که تو را تنها گذاشتند و تو را مضطر گذاشتند هلاک کند.
توضیحی در مورد آیات ذکر شده در بالا و توجه مفسرین به کلمه " مخذول " در آنها :
" وَ کانَ الشَّیْطانُ لِلْإِنْسانِ خَذُولًا"
نظر صاحب تفسیر شریف المیزان:
کلمه" خذلان"- به ضم خاء- به این معنا است که: کسى که امید یارىاش را داشتیم، ما را یارى نکند، و خذلان شیطان این است که در دنیا به انسان وعده مىدهد که اگر به اسباب ظاهرى تمسک کنى و پروردگارت را فراموش نمایى تو را از هر مکروهى نجات مىدهم، و در نجاتت یاریت مىکنم، ولى همین که اسباب از کار افتاد، و قهر الهى همه را از اثر انداخت،- که در روز مرگ جزئى و در روز قیامت کلى است- آن روز دست از یارى انسان برداشته، آدمى را تسلیم سرنوشت شوم خود مىکند، هم چنان که قرآن فرموده:" کَمَثَلِ الشَّیْطانِ إِذْ قالَ لِلْإِنْسانِ اکْفُرْ، فَلَمَّا کَفَرَ قالَ إِنِّی بَرِیءٌ مِنْکَ " ( حشر 16 )
خذلان در تفسیر نور :
«خذلان» این است که انسان به حمایت کسى امید داشته باشدولى او انسان را رها کند.
به نقل از روایات تنهایی، از رفیق بد بهتر است. امیر المؤ منین امام على بن ابیطالب علیه السلام مى فرماید:
"مَنْ إِشْتَبَهَ عَلَیْکُمْ أَمرُهُ وَلَمْ تَعْرِفُوا دینَهُ فَانْظُرُوا إلی خُلَطائِهِ فَإِنْ کانُوا أَهْلَ دینِ اللَّهِ فَهُوَ عَلی دینِ اللَّهِ وَإِنْ کانُوا عَلی غَیْرِ دینِ اللَّهِ فَلا حَظَّ لَهُ مِنْ دینِ اللَّه"
(هر گاه وضع کسى بر شما مشتبه شد و دین او را نشناختید به دوستانش نظر کنید، اگر اهل دین و آئین خدا باشند او نیز پیرو آئین خدا است ، و اگر بر آئین خدا نباشند او نیز بهره اى از آئین حق ندارد)
و براستى گاه نقش دوست در خوشبختى و بدبختى یک انسان از هر عاملى مهمتر است ، گاه او را تا سر حد فنا و نیستى پیش مى برد، و گاه او را به اوج افتخار مى رساند.
اسلام براى دوستى وانتخاب دوست، سفارش هاى زیادى دارد و دوستى با افرادى را
تشویق و از دوستى با افرادى نهى کرده است که این موضوع به بحث مستقلّى نیاز دارداما اینجا به روایتی از رسول خدا اشاره می‌کنیم
از پیامبر صَلیَّ اللهُ علیهِ و آله پرسیدند: بهترین دوست کیست؟ فرمود: کسى که دیدارش شما را به یاد خدا بیندازد، و گفتارش به علم شما بیفزاید و کردارش یاد قیامت را در شما زنده کند.
اما در مورد آیه 22 اسراء :
آیات سابق از آیه مورد بحث، جریان سنت الهى را در هدایت انسان به سوى حق و دین توحید خاطرنشان مى نماید و خلاصه آن سنت این بود که خداوند هر کس را که دعوت حق را اجابت کند در دنیا و آخرت سعادتمند گرداند و هر که را که به حق کفر ورزیده و از امر او سرپیچى نماید در دنیا و آخرت عقاب کند
آن گاه نتیجه مى گیریم باید از شرک اجتناب ورزیده و همواره ملازم طریق توحید باشیم، و در آخر مى فرماید:
" لا تَجْعَلْ مَعَ اللَّهِ إِلهاً آخَرَ فَتَقْعُدَ مَذْمُوماً مَخْذُولًا "
" خذلان" بدین معنا است که آن کس که آدمى احتمال مىدهد او را یارى کند در هنگام احتیاج یارى نکند
و این آیه به منزله نتیجه اى براى آیات قبل است که سنت خدا در بندگانش را یادآور بود، و به این معنا خاتمه یافت که" هر کس از بندگان خدا دنیاى عاجل را بطلبد همین طلبش او را در آخر به آتش و مذمومیت و مدحوریت منتهى مىکند، و هر کس از ایشان که آخرت بخواهد خداوند سعیش را و کار نیکش را شکر مىگزارد
پس معنا چنین مىشود" به خداى سبحان شرک نداشته باشید، تا کارتان به جایی نرسدکه زمینگیر شوىد و از سیر به درجات قرب بمانید و خود را مذموم کنید و خدا هم که یاورى جز او نیست یاریتان نکند.
معنی خذلان در مفردات راغب:
( الخِذْلَان: ترک مَن یُظنُّ به أن ینصرَ نصرَتَه )
معنى مخذول در معجم المعانی الجامع
مَخذول: ( اسم ) الجمع : مَخَاذِیلُ، مَخْذُولٌ : مُحْبَطٌ ، لاَ مَنْ یَنْصُرُهُ أَوْ یُعِینُهُ ، خذَل صدیقَه / خذَل عن صدیقِه : تخلَّى عن نصرته وإعانته
ترجمه و توضیحی در مورد کلمه "خذلان"
خذلان یعنی دوری گزیدن کسی که ،ظن به کمک و یاری او برای پیروزی می‌رود.
نکته قابل توجه در ترجمه کلمه ظن است که حد فاصل بین شک و یقین است یعنی احتمال وقوع فعل بیشتر از عدم وقوع آن است.
با توجه به بیان ابی عبدلله علیه السلام :
« أَلَا وَإنَّ الدَّعِیَّ ابْنَ الدَّعِیِّ قَدْ رَکَزَ بَیْنَ اثْنَتَیْنِ: بَیْنَ السِّلَّه وَالذِّلَّه؛ وَهَیْهَاتَ مِنَّا الذِّلَّه »
" بدانید و آگاه باشید این "دعی دعی زاده" مرا در تنگنای دو چیز قرار داده است یا شمشیر کشیدن و یا خواری کشیدن ، هیهات که ما اهل بیت به ذلت تن دهیم "
ابی عبدلله علیه السلام به صراحت عدم قبول وپذیرش ذلت و خواری را نه برای خود و نه خاندان خود بر می‌گزیند، وقتی با این نکته در این فراز از صلوات مخصوص ایشان روبه رو می‌شویم
" اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى الْإِمَامِ الشَّهِیدِ الْمَقْتُولِ الْمَظْلُومِ الْمَخْذُولِ "
" خدایا درود فرست بر امام،شهید، کشته، ستم کشیده، بى یار "
مخذول را باید بی یاور از سوی انسان‌ها دانست زیرا که یاور او فقط وفقط خداوند حی و متعال بوده است و شاهد این مداعا جاودان ماندن ایشان در زندگانی بشریت است و می‌توان ادعا کرد این کلمه " مخذول " خلاصه تمام مقتل ابی عبدالله الحسین است ، چرا که از دنیا و مردم دنیا بریده و روی به خداوند دارند.
منابع :
تفسیر المیزان
تفسیر نور
بحار الانوار
مفاتیح الجنان
مقتل مقرم
مفردات راعب
معجم المعانی الجامع
منبع: قدیم الاحسان
/ف.م214
منبع: قدیم الاحسان
/ف.م214