ذکرهایی برای رفع فقر و تنگدستی

مجازات برای کسانی که روی گرداندن از خدا: کسانی که از یاد خدا روی می‌گردانند دو مجازات در آیه فوق تعیین شده:

1ـ یکی تنگی معیشت در این جهان، 2ـ دیگری نابینایی در جهان دیگر.

غفلت از یاد حق و پی‌آمدهای آن

گاه می شود درهای زندگی به روی انسان به کلّی بسته می‌شود، و دست به هر کاری می‌زند با درهای بسته روبه‌رو می‌گردد، و گاهی به عکس به هر جا روی می‌آورد خود را در برابر درهای گشوده می‌بیند، مقدّمات هر کار فراهم است و بن‌بست و گرهی در برابر او نیست، از این حال تعبیر به وسعت زندگی و از اولی به ضیق یا تنگی معیشت تعبیر می‌شود، منظور از (معیشت ضنک) که در آیات بالا آمده نیز همین است.[ «ضنک» به معنی سختی و تنگی است، این کلمه همیشه به صورت مفرد به کار می‌رود و تثنیه و جمع و مۆنت ندارد]

گاهی تنگی معیشت به خاطر این نیست که درآمد کمی دارد، ای بسا پول و درآمدش هنگفت است، ولی بخل و حرص و آز زندگی را بر او تنگ می‌کند نه تنها میل ندارد در خانه‌اش باز باشد و دیگران از زندگی او استفاده کنند، بلکه گویی نمی‌خواهد آن را به روی خویش بگشاید، به فرموده علی ـ علیه السّلام همچون فقیران زندگی می‌کند و همانند اغنیاء و ثروتمندان حساب پس می‌دهد.

تنگی زندگی؛ نتیجه فقدان معنویت

هنگامی که انسان مسۆولیت هایش را به دنبال فراموش کردن یاد خدا به فراموشی بسپارد، غرق در شهوات و حرص و طمع می‌گردد، پیداست، که نصیب او معیشت ضنک خواهد بود، نه قناعتی که جان او را پر کند، نه توجّه به معنویت که به او غنای روحی دهد، و نه اخلاقی که او را در برابر طغیان شهوات باز دارد.

اصولاً تنگی زندگی بیشتر به خاطر کمبودهای معنوی و نبودن غنای روحی است، به خاطر عدم اطمینان به آینده و ترس از نابودن شدن امکانات موجود، و وابستگی بیش از حدّ به جهان مادّه است، و آن کس که ایمان به خدا دارد و دل به ذات پاک او بسته، از همه‌ این نگرانیها در امان است.

در کلام معصومین(علیهم السلام) یک سری سفارشات در خصوص رفع تنگی معیشت و فراوانی رزق و روزی شده است که اگر انسانی با عمق ایمان و اعتقاد به آنها عمل کند آثار و برکاتش را در زندگی خود خواهد دید، البته گفتن این ذکرها و عمل به این سفارشات زمانی موثر و منتج به نتیجه خواهد شد که انسان زندگی پاکی داشته باشد و حلال و حرام برایش مهم باشد.

پیامبر خدا (صلی الله علیه وآله) درباره این ‌که چه ذکرهایی برای رفع تنگی معیشت خوب است، فرمودند: "هر که خداوند متعال به او نعمتی ارزانی دارد، باید خداوند متعال را حمد و سپاس گوید و هر که روزیش به تأخیر افتد از خداوند آمرزش بخواهد.(عیون أخبار الرِّضا علیه‌‏السلام: 2 / 46 / 171 منتخب میزان‌الحکمة: 234)

ایشان همچنین می‌فرمایند: "کسی که در روزی خود تأخیر و تنگی بیند، باید زیاد تکبیر بگوید و کسی که اندوهش زیاد شود، بسیار استغفار کند.(کنزالعمّال: 9325 منتخب میزان‌الحکمة: 234 )

همچنین به رسول خدا(صلی الله علیه و آله) عرض شد: دوست دارم روزیم زیاد شود؛ فرمود: "پیوسته در حال طهارت و پاکیزگی باش، روزیت افزایش می‏‌یابد.(کنزالعمّال: 44154 منتخب میزان‌الحکمة: 234)

آن حضرت همچنین فرمودند: "صدقه زیاد بدهید، تا خداوند به شما روزی بدهد.(بحارالأنوار: 77 / 176 / 10 منتخب میزان‌الحکمة: 234 )

صدقه و وسعت رزق

اخبار و روایات وارده در فضیلت صدقه بسیار است و فواید زیادی برای آن بیان شده است؛ مانند این که صدقه سبب زیادی رزق و روزی، شفای بیماری ها، دوری آتش جهنم، دفع هفتاد بلا و مصیبت در دنیا، طولانی شدن عمر و … می شود.[ حر عاملی، وسائل الشیعة، ج 9، ص 367، ابواب صدقه، مۆسسه آل البیت]

صدقه دادن حتی به مقدار بسیار اندک، می تواند موجب جلب رحمت خداوند گردد. امام صادق(علیه السلام) می فرماید: بیماران خود را با صدقه درمان نمایید و با دعای خود بلایا را دور گردانید و رزق و روزی خود را نیز با صدقه دادن از خداوند درخواست نمایید.[ همان، ج 9، ص 374و375، ح 12276] به عبارتی، صدقه نوعی تجارت با خدا به شمار می آید. در این زمینه، امام صادق(علیه السلام) به فرزندشان فرمودند که فلان مقدار صدقه بده و در پاسخ فرزندشان که اظهار داشتند: اگر این مبلغ را به عنوان صدقه پرداخت نماییم، دیگر چیزی برایمان باقی نمی ماند، فرمودند که خدا عوض آن را به ما می دهد چون صدقه کلید روزی است.[ همان، ج 9، ص 369]

وسعت رزق در اطاعت پدر و مادر

در عیون اخبارالرضا از بزنطى نقل مى کند که گفت از حضرت رضا (علیه السلام ) شنیدم فرمود مردى از بنى اسرائیل یکى از بستگان خود را کشت و کشته او را بر سر راه مردى از بهترین بازماندگان یعقوب (اسباط بنى اسرائیل ) گذاشت ، بعد مطالبه خون او را کرد. حضرت موسى (علیه السلام ) گفت گاوى بیاورید تا کشف حقیقت کنم . حضرت موسى (علیه السلام ) هر نوع گاوى مى آوردند کافى در اطاعت و پیروى امر بود ولى سخت گرفتند چون توضیح خواستند خداوند هم بر آنها سخت گرفت . پرسیدند چگونه گاوى باشد؟ گفت : بقرة لافارض و لابکر عوان بین ذلک نه کوچک و نه بزرگ بلکه مابین این دو باشد. باز پرسیدند چه رنگ داشته باشد؟

حضرت موسى گفت : « زرد رنگ نه مایل به سفیدى و نه پررنگ مایل به سیاهى . باز بر خود دشوار گرفتند خداوند هم بر آنها سخت گرفت . گفتند اى موسى گاو بر ما مشتبه شده واضح تر از اى توصیف کن . موسى گفت : گاوى که به شخم زدن آرام و نرم نشده و براى زراعت آبکشى نکرده باشد بدون عیب و غیر از رنگ اصلیش رنگ دیگرى در آن وجود نداشته باشد. بالاخره آن گاو منحصر شد به یکى و آن هم در نزد جوانى از بنى اسرائیل بود. وقتى که براى خرید به او مراجعه کردند گفت نمى فروشم مگر اینکه پوست این گاو را پر از طلا نمائید!»

به حضرت موسى اطلاع دادند گفت چاره اى نیست باید بخرید. به همان قیمت خریدند و آن را کشتند.

دم گاو را بر مرد مقتول زدند زنده شد و گفت یا رسول الله پسر عمویم مرا کشته نه آن کسى که بر او دعا مى کنند؛ بدین وسیله بنى اسرائیل قاتل را شناختند.

یکى از پیروان و اصحاب موسى گفت یا نبى الله این گاو را قصه شیرینى است. حضرت موسى فرمود آن قصه چیست ؟

مرد گفت جوانى که صاحب این گاو بود خیلى نسبت به پدر خویش ‍ مهربانى مى کرد. روزى آن جوان جنسى خرید و براى پرداختن پول پیش ‍ پدر آمد، او را در خواب یافت و کلیدها را در زیر سرش دید چون نخواست پدر را از خواب شیرین بیدار کند لذا از معامله صرف نظر کرد. هنگامى که پدرش بیدار شد جریان را به او عرض کرد. پدر گفت نیکو کارى کردى این گاو را به جاى سود آن معامله به تو بخشیدم. حضرت موسى گفت نگاه کنید نیکى به پدر و مادر چه فوائدى دارد.(بحارالانوار ، ج 16، ص 21 )

امام صادق(علیه السلام) به فرزندشان فرمودند که فلان مقدار صدقه بده و در پاسخ فرزندشان که اظهار داشتند: اگر این مبلغ را به عنوان صدقه پرداخت نماییم، دیگر چیزی برایمان باقی نمی ماند، فرمودند که خدا عوض آن را به ما می دهد چون صدقه کلید روزی است

برای ادای قرض "سوره قدر" بخوانید

از مرحوم آیت الله کشمیری سوال شد کدام دعا برای ادای قرض خوب است خوانده شود؟ فرمودند این دعا تأثیر دارد: «یا قاضِیَ الدُّیونِ مِن خَزائِنِکَ المَکنونِ الَّتی بینَ الکافِ والنّونِ اِقضِ دِینی و دَینَ کلِّ مَدیونٍ»

رفع فقر و ادای قرض / ملا محسن فیض کاشانی

مرحوم فیض کاشانی (ره) در کتاب «اللئالی المخزونه» فرموده است که: هر کس سوره مبارکه ی «قدر» را سیصد و شصت مرتبه بخواند برای هر حاجت و مطلبی، ان شاء الله برآورده می شود و این تعداد خواندن سوره ی قدر برای توسعه ی رزق و رفع فقر و ادای قرض از مجربات است.

ادای قرض و رفع تنگی معیشت / آیت الله کوهستانی

مرحوم آیت الله کوهستانی برای ادا کردن قرض و تنگی معیشت سوره های مبارکه «قارعه» و «عادیات» را سفارش می فرمودند که زیاد بخوانید.

ادای قرض / شیخ عباس قمی

ایشان نقل می کنند که روایت شده شخصی به خدمت امام محمدتقی نوشت که قرض بسیار دارد؛ حضرت نوشتند که استغفار بسیار کنید و سوره «قدر» را بسیار بخوانید.

/م.س215